چمن سلطانیه در آستانه نابودی/ وقتی چرای بی‌رویه و کم‌آبی طبیعت را می‌بلعد + تصاویر
به گزارش خبرنگار تسنیم از زنجان، چمن سلطانیه، یکی از مهم‌ترین عرصه‌های طبیعی و اکولوژیکی استان زنجان، سال‌هاست به دلیل عوامل متعددی از جمله خشکسالی‌های پی‌درپی، بهره‌برداری غیرمجاز از منابع آب و چرای بی‌رویه دام، با تهدید جدی مواجه شده است. این چمن که نه تنها نقش اکولوژیکی مهمی در حفظ خاک و پوشش گیاهی منطقه دارد، بلکه از منظر فرهنگی و گردشگری نیز از ارزش بالایی برخوردار است، در سال‌های اخیر به شدت تخریب شده و بخش‌هایی از آن به دلیل کاهش پوشش گیاهی و تغییرات آب و هوایی دچار فرسایش و بیابان‌زایی شده‌اند.
پدیده‌هایی مانند مسدود شدن مسیل‌ها و مسیر رودخانه‌های منتهی به چمن سلطانیه و حفر چاه‌های عمیق، چه قانونی و چه غیرمجاز، باعث شده است تا توازن اکولوژیکی این منطقه به هم بخورد و ضرورت مداخله و اقدامات جهادی برای احیای آن بیش از هر زمان دیگری احساس شود. اهمیت این موضوع وقتی آشکار می‌شود که بدانیم تخریب پوشش گیاهی و کاهش رطوبت خاک، علاوه بر اثرات محیط‌زیستی، می‌تواند به شکل‌گیری ریزگردهای محلی و تهدید سلامت عمومی نیز منجر شود.
در چنین شرایطی، اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان با پیگیری مطالبات مردمی و همراهی فرماندار شهرستان، کارگروهی تخصصی با عنوان «کارگروه احیای چمن سلطانیه» تشکیل داده است که همه دستگاه‌های اجرایی شهرستان در آن عضو هستند و وظیفه هماهنگی و اجرای اقدامات عملی برای بازگرداندن حیات به این عرصه طبیعی را بر عهده دارند. این کارگروه با بهره‌گیری از مطالعات علمی، تدوین برنامه‌های بیولوژیک شامل بذرپاشی و کودپاشی، و اجرای طرح‌های قرق چندساله، تلاش می‌کند تا روند احیای چمن سلطانیه را به شکلی پایدار و طولانی‌مدت عملیاتی کند.
از سوی دیگر، موضوع انتقال آب از منابع موجود، انسداد چاه‌های غیرمجاز، بازگشایی مسیل‌ها و رودخانه‌ها و استفاده از تکنولوژی‌های نوین آبیاری، نشان می‌دهد که رویکرد مسئولان، تلفیقی از مطالعات علمی، مدیریت منابع آب و اقدامات اجرایی میدانی است. علاوه بر آن، فرهنگسازی در میان بهره‌برداران و دامداران محلی و استفاده از نیروهای قرقبان برای جلوگیری از ورود دام به عرصه‌های حساس، بخش دیگری از اقدامات عملی برای حفاظت و احیای این چمن است.
کارشناسان بر این باورند که احیای چمن سلطانیه نه تنها به بازگرداندن پوشش گیاهی و کاهش بیابان‌زایی کمک می‌کند، بلکه با پیشگیری از وقوع ریزگردها و تثبیت خاک، سلامت محیط زیست و کیفیت زندگی مردم منطقه را نیز تضمین می‌کند. بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که اقدامات انجام شده طی سه سال گذشته توانسته اثرات مثبتی بر پوشش گیاهی داشته باشد و تاکنون علی‌رغم وزش بادهای تند، از وقوع طوفان‌های ریزگرد در این منطقه جلوگیری شده است.
چمن سلطانیه در وسعت یک هزار و 304 هکتار نه تنها یک جاذبه طبیعی ملی برای استان زنجان به‌شمار می‌رود بلکه وجود آن حیات محیط زیست و جلوگیری از شکل‌گیری کانون‌های ریزگرد محلی را تضمین می‌کند.
اما کاهش بارندگی و زیاده‌خواهی انسان‌ها از طبیعت این چمن طبیعی 700 ساله را نیز به مرز خطر نابودی کشانده و چمن در فصل‌های پربارش جان می‌گیرد و در فصول کم بارش رنگ زرد بر تنش می‌نشیند و حال باید دید مطالعات 600 میلیون تومانی توانسته راه حلی برای حفظ و احیای این میراث طبیعی ارائه دهد.
فضل‌اله دوست‌محمدی، سرپرست معاونت فنی اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان در مورد چالش‌ها و اقدامات برای حفظ چمن طبیعی سلطانیه به خبرنگار تسنیم گفت: سه علت اصلی شامل خشکسالی، مسدود شدن مسیل‌ها و مسیر رودخانه‌های منتهی به چمن سلطانیه و حفر چاه‌های عمیق مجاز و غیرمجاز در پیرامون چمن سلطانیه به تعداد بسیار زیاد منجر به از بین رفتن چمن سلطانیه شده است.
وی ابراز کرد: در راستای مطالبات مردمی با همراهی و پیگیری فرماندار شهرستان، کارگروه تخصصی باعنوان کارگروه احیای چمن سلطانیه تشکیل شده که همه دستگاه‌های اجرایی شهرستان سلطانیه در آن عضو هستند.
سرپرست معاونت فنی اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان یکی از دلایل تخریب و از بین رفتن پوشش گیاهی را چرای بی‌رویه دام بیش از ظرفیت چمن سلطانیه وخشکسالی‌های اخیر دانست و گفت: این امر باعث کاهش پوشش گیاهی و درنهایت وقوع ریزگردهای شدید در سال‌های گذشته شده بود.
وی عنوان کرد: در راستای احیای چمن انجام پروژه‌های بیولوژیک مانند بذر پاشی و کودپاشی درمناطقی که پوشش ازبین رفته بود، در دستور کار قرار گرفت و در مرحله بعدی قرق سه ساله چمن که یکی از مصوبات مهم کارگروه احیای چمن بود و وضعیت چمن در حال حاضر مطلوب و دارای پوشش گیاهی است.
دوست‌محمدی با بیان اینکه طرح مطالعاتی آب و خاک چمن سلطانیه توسط دانشگاه زنجان طی قراردی انجام شد و به اتمام رسید، تصریح کرد: اعتبار مورد نیاز برای عملیاتی کردن طرح مذکور حدود 200 میلیارد تومان است که در صورت تخصیص آن این اداره اقدامات لازم را انجام خواهد داد.
وی در مورد پیشنهادها و راهکارهای اجرایی برای احیای چمن سلطانیه اظهار کرد: انسداد چاه‌های غیرمجاز همجوار چمن سلطانیه توسط منابع آب، بازگشایی مسیل‌های منتهی به چمن سلطانیه توسط منابع آب، بذر پاشی، کودپاشی پاییز، لوله‌گذاری و انتقال آب از دو حلقه چاه موجود در شهر سلطانیه به چمن و آبیاری با تکنولوژی نوین و لوله‌گذاری و انتقال آب از مجموعه شاه‌بلاغی به چمن و آبیاری با تکنولوژی نوین مورد تأکید قرار گرفته است.
سرپرست معاونت فنی اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان قرق کل چمن سلطانیه به مدت 3سال متوالی( 1402 تا 1404 ) به استناد مصوبات کارگروه احیای چمن سلطانیه، بازگشایی رودخانه و مسیل سیاه سره به طول 1500 متر و رودخانه بوئین به طول 1300 متر برای انتقال آب‌های جاری به چمن سلطانیه توسط امور منابع آب و با همکاری اداره منابع طبیعی و اداره راهداری شهرستان سلطانیه را از جمله مصوبات و اقدامات کارگروه احیای جمن سلطانیه برشمرد.
وی ادامه داد: کودپاشی و بذرپاشی چمن سلطانیه به مساحت 100 هکتار، احداث بنچ مارک‌های بتنی به مساحت 550 هکتار برای جلوگیری از تخریب و تصرف چمن سلطانیه توسط سودجویان با اعتبار تقریبی یک میلیارد تومان ، انعقاد قرارداد با دانشگاه زنجان در خصوص انجام مطالعات برای تامین و انتقال آب و ارائه راهکارهای علمی و عملی با اعتبار 600 میلیون تومان و همچنین بازدیدهای متعدد اساتید دانشگاه زنجان به‌منظور پایش وضعیت چمن سلطانیه و پیگیری و عقد قرارداد با 2 نفر به عنوان قرقبان برای جلوگیری از ورود هر گونه دام به چمن سلطانیه از دیگر اقدامات است.
دوست‌محمدی در خصوص دیگر فعالیت‌ها به برگزاری جلسات متعدد با شوراهای اسلامی و دامداران قرای همجوار چمن سلطانیه به منظور تسهیلگری و فرهنگسازی برای همراهی بهره‌برداران در امر قرق و احیای چمن سلطانیه و گشت و سرکشی شبانه روزی از عرصه چمن سلطانیه توسط همکاران یگان حفاظت برای جلوگیری از هر گونه تخریب و تصرف و پیشگیری از وقوع احتمالی حریق اشاره کرد.
وی خاطرنشان کرد: اقدامات صورت گرفته برای احیای چمن سلطانیه در 3 سال گذشته طبق بررسی‌های کارشناسی به عمل آمده و بازدیدهای متعدد میدانی در پوشش گیاهی، پیشگیری از بیابان‌زایی و ایجاد ریزگرد بسیار موثر بوده و تاکنون علی رغم وزش بادهای تند در منطقه شاهد طوفان ریزگرد در چمن سلطانیه نبودیم.
انتهای پیام/