چرا کودکان از تکالیف مدرسه فرار می‌کنند؟
به گزارش بخش استانها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از بندرعباس، تقریباً همه والدین این صحنه را دیده‌اند: کودک تا پشت میز درس می‌نشیند، ناگهان تشنه می‌شود، دل‌درد می‌گیرد یا به هر بهانه‌ای از تکالیف فاصله می‌گیرد. اما واقعیت آن است که «فرار از تکلیف» در بیشتر مواقع یک رفتار مقاومتی ساده نیست؛ بلکه سیگنال روانی است که نیاز به درک و واکنش درست دارد.
1. وقتی درس به اجبار تبدیل می‌شود
کودک زمانی در برابر درس مقاومت می‌کند که احساس کند کنترل از دستش خارج شده است.
وقتی تکلیف به «وظیفه اجباری» تبدیل شود و هدف یادگیری به «راضی کردن دیگران» تقلیل پیدا کند، انگیزه درونی خاموش می‌شود و کودک به جای لذت بردن از یادگیری، به دنبال فرار از اجبار می‌رود.
2. نقش تعیین‌کننده سبک فرزندپروری
خانواده‌های بسیار سخت‌گیر، با فشار و تنبیه، معمولاً باعث اضطراب و دل‌زدگی کودک می‌شوند.
در مقابل، والدین بیش از حد سهل‌گیر، حس مسئولیت‌پذیری را در فرزند خود تضعیف می‌کنند.
تعادل، بهترین راه است: والدینی که هم مهربان و هم قاطع‌اند، با آرامش اما با ثبات، کودک را هدایت می‌کنند.
3. همیشه مشکل اراده نیست؛ گاهی توانایی
برخی کودکان به معنای واقعی کلمه درس را سخت می‌فهمند و این تقصیر آن‌ها نیست.
اختلالاتی مانند نارساخوانی، اختلال توجه و بیش‌فعالی (ADHD) یا مشکلات یادگیری، انجام تکلیف را برای کودک خسته‌کننده و اضطراب‌آور می‌کند.
در این شرایط، مقاومت در برابر تکلیف، نوعی دفاع از خود است.
تشخیص زودهنگام با کمک متخصص، می‌تواند مسیر تحصیلی این کودکان را تغییر دهد.
4. خستگی و اضطراب؛ دشمنان پنهان یادگیری
کودک در طول روز انرژی زیادی برای رعایت قوانین مدرسه، تکالیف کلاسی و کنترل رفتار مصرف می‌کند. طبیعی است که گاهی توان ادامه دادن ندارد.
اگر به این فشار، اضطراب عملکرد و ترس از اشتباه اضافه شود، مغز کودک برای شروع تکلیف مقاومت می‌کند، در این شرایط، حمایت عاطفی و کاهش فشار، بسیار مؤثرتر از تذکر و سرزنش است.
5. کودکی که از یادگیری لذت ببرد، از تکلیف فرار نمی‌کند
وقتی تکالیف خشک، تکراری و بی‌معنا شوند، ذهن کودک خاموش می‌شود.
اما زمانی که والدین و معلمان یادگیری را به تجربه جذاب تبدیل کنند – مثلاً ریاضی با بازی، علوم با آزمایش‌های ساده، یا درس تاریخ با داستان‌گویی – درس خواندن از وظیفه به لذت تبدیل می‌شود.
چند توصیه کاربردی برای والدین و مربیان
• برنامه منظم، اما قابل انعطاف برای مطالعه تنظیم کنید.
• محیط مطالعه را بدون تلویزیون، تلفن همراه و حواس‌پرتی ایجاد کنید.
• به کودک حق انتخاب بدهید؛ مثلاً ترتیب انجام تکالیف را خودش مشخص کند.
• پیشرفت‌های کوچک را ببینید و تشویق کنید.
• با کودک گفت‌وگو کنید، نه اینکه فقط تذکر بدهید. دلیل مقاومت را بشنوید.
هدف اصلی تربیت تحصیلی، صرفاً انجام تکلیف نیست؛ پرورش عشق به یادگیری است.
کودکی که در محیطی امن، حمایت‌گر و پرمعنا رشد کند، یادگیری را همچون فرصتی برای شناخت دنیا و توانایی‌های خودش تجربه خواهد کرد؛ نه یک اجبار خسته‌کننده.
️ یادداشت از: مینا نیروکار – روانشناس، مدرس دانشگاه و پژوهشگر دکتری
انتهای پیام/864