شکوه هنر اصیل بلوچ در جشنواره ملی جوانان؛ فرصتی برای معرفی صنایع دستی فاخر ایرانشهر به کشور+ فیلم

به گزارش بخش استان‌ها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از ایرانشهر، در دل سرزمین رنگ‌ها و نقش‌ها، جایی که هنر با زندگی مردم درآمیخته، ایرانشهر بار دیگر ثابت کرد که قلب تپنده فرهنگ و خلاقیت در جنوب شرق ایران است. «فستیوال ملی جوانان ایران» در ایستگاه چهارم خود به این شهر رسید تا صحنه‌ای از شکوه، مهارت و اصالت هنر بلوچستان را پیش روی چشم بازدیدکنندگان بگشاید. این رویداد ملی، تنها جشن جوانی و شور نیست؛ بلکه فرصتی است برای بازنمایی روح مقاوم و زیبایی‌آفرین مردمان این دیار که حتی در سخت‌ترین شرایط نیز، هنر را چون چراغی روشن در دل زندگی نگاه داشته‌اند.

از همان نخستین ساعات برگزاری، فستیوال ایرانشهر جلوه‌ای متفاوت از پیوند میان فرهنگ، امید و کارآفرینی را رقم زد. در میان غرفه‌های رنگارنگ صنایع دستی و آثار هنرمندان بومی، صدای قیچی، سوزن و دستانی که از دل خاک و نخل، زیبایی می‌آفرینند، طنین‌انداز شد. حضور زنان و مردان هنرمندی که با عشق و مهارت آثار خود را عرضه کردند، نشان داد که این جشنواره فراتر از یک گردهمایی فرهنگی، به نمادی از خودباوری و تکیه بر توان درونی جامعه محلی بدل شده است.

.

ایرانشهر در این روزها نه‌تنها میزبان فستیوالی ملی بود، بلکه به نمایشگاهی از توانمندی اقشار مختلف مردم، از جوانان پرشور تا هنرمندان معلول و کارآفرینان خلاق تبدیل شد. هر غرفه، داستانی داشت از اراده، خلاقیت و ایمان به آینده‌ای روشن. در میان آن‌ها، هنرجویان مرکز حرفه‌آموزی معلولین ذهنی، با دستان کوچک اما دل‌های بزرگ، گلیم، سوزن‌دوزی و صنایع دستی خلق کرده بودند که جلوه‌ای از زیبایی و توانایی انسان در غلبه بر محدودیت‌ها بود.

در کنار آنان، کارآفرینان جوانی چون «افسانه نیک‌اندیش» و «نادر نوروزی»، با تلفیق تجربه سنتی و نگاه نو، تلاش داشتند تا هنر بومی را از چهاردیواری کارگاه‌ها به بازارهای ملی و جهانی ببرند. آنان با بهره‌گیری از برگ نخل، نخ‌های رنگی و طرح‌های اصیل، نه‌تنها کالایی تولید می‌کردند، بلکه فرهنگ و هویت منطقه را در قالب هر محصول به نمایش می‌گذاشتند. صداقت و سخت‌کوشی این هنرمندان، بازتابی از روح خستگی‌ناپذیر مردم بلوچستان است که هرگز در برابر مشکلات عقب‌نشینی نکرده‌اند.

این فستیوال در ایرانشهر بار دیگر ثابت کرد که توسعه فرهنگی، تنها در ساختارهای رسمی و بودجه‌های دولتی خلاصه نمی‌شود؛ بلکه از دل مردم، با دست‌های توانای آنان و با مشارکت اجتماعی واقعی شکل می‌گیرد. حضور هنرمندان محلی، استقبال گسترده مردم و حمایت سازمان‌های مردم‌نهاد، نشان داد که اگر فرصت و اعتماد به جوانان و هنرمندان داده شود، آنان می‌توانند آینده فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی این استان را با دستان خود بازآفرینی کنند. این مقدمه تنها گوشه‌ای از روایتی است که در ادامه، از زبان زنان و مردان هنرمند ایرانشهر روایت می‌شود؛ روایت باور به اینکه «زندگی با هنر زیباتر می‌شود».

در حاشیه برگزاری این فستیوال در ایرانشهر به عنوان ایستگاه چهارم برگزاری فستیوال در استان سیستان و بلوچستان و به عبارتی در کشور، قلب تپنده فرهنگ بلوچستان در جشنواره ملی جوانان به صدا درآمد. نمایش سطح بالای هنر و کیفیت صنایع دستی این منطقه، نه تنها یک معرفی ملی بود، بلکه گامی بلند و اساسی در مسیر حفظ و شکوفایی اقتصاد هنرمندان بومی و معرفی این میراث فاخر به عرصه بین‌المللی محسوب می‌شود.

سارا آهار، مسئول فنی مرکز حرفه آموزی معلولین ذهنی ایرانشهر در گفت‌وگو با تسنیم در تشریح فعالیت‌ها اظهار داشت: کار ما صرفاً آموزشی نیست؛ بلکه یک برنامه مدون توانبخشی نیز در دستور کار قرار دارد. در بخش آموزش حرفه‌ای، کلاس‌هایی نظیر گلیم‌بافی، سکه‌دوزی و سوزن‌دوزی بر اساس سطح‌بندی معلولیت هر هنرجو دایر است. همزمان، خدمات توانبخشی از جمله فیزیوتراپی، موسیقی‌درمانی، نمایش‌درمانی و هنردرمانی نیز در داخل مرکز به صورت مستمر ارائه می‌شود.

وی به یکی از بزرگترین چالش‌های پیش روی مرکز اشاره کرد و افزود: مهم‌ترین محصول خروجی این فرآیند، دست‌سازه‌های هنرجویان است که متأسفانه ما فاقد محلی برای عرضه دائم آن‌ها هستیم. آثار صرفاً از طریق شرکت در نمایشگاه‌ها یا فستیوال‌های برگزار شده، به نمایش گذاشته شده و به فروش می‌رسد.

سارا آهار با اشاره به تنوع محصولات، به ظریف‌ترین و سخت‌ترین هنر انجام شده در مرکز اشاره کرد و گفت: سخت‌ترین پارکی که هنرجویان ما انجام می‌دهند، سوزن‌دوزی است که با سوزن‌های بسیار ریز کار می‌شود و ظریف‌ترین کار ما نیز محسوب می‌شود؛ به خصوص در مقایسه با گلیم‌بافی که نیازمند مهارت و تمرکز بالایی است.

وی حمایت همه‌جانبه را برای استمرار فعالیت‌ها ضروری دانست و تأکید کرد: این بچه‌ها و این مرکز 100 درصد نیازمند حمایت مردمی و همچنین ارگان‌های دولتی هستیم تا مسیر پیشرفت آن‌ها مختل نشود.

آهار در خصوص وضعیت مالی مرکز توضیح داد: این مرکز نیمه‌دولتی است و هیچ‌گونه شهریه‌ای از خانواده‌ها دریافت نمی‌شود. ما حتی هزینه‌های سرویس‌دهی رفت و آمد روزانه هنرجویان را نیز بر عهده داریم. آموزش‌ها کاملاً رایگان است و هیچ درآمدزایی مستقیمی برای مرکز از این بابت وجود ندارد.

وی در پایان به نحوه تخصیص درآمدهای احتمالی از فروش محصولات اشاره کرد: در صورتی که در جشنواره‌ها موفقیتی حاصل شود و محصولی به فروش برسد، درآمد حاصله صرف خرید مجدد وسایل مورد نیاز برای آموزش شده و بخش دیگری نیز به صورت مستقیم به خود معلول اختصاص می‌یابد.

افسانه نیک‌اندیش، کارآفرین و طراح صنایع دستی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: ما در این غرفه محصولاتی را عرضه می‌کنیم که ریشه در دل طبیعت منطقه ما دارند؛ محصولاتی که با برگ درخت نخل ساخته شده‌اند و افتخار می‌کنیم که کار دست زنان هنرمند است.

اما تمرکز این کارآفرین تنها به تولید محدود نمی‌شود. وی بر جنبه آموزشی فعالیت‌های خود تأکید کرد: در کنار تولید، آموزش این هنر را نیز به صورت آنلاین و حضوری ارائه می‌دهیم تا دایره‌ی توانمندسازی گسترده‌تر شود.

یکی از شاخص‌ترین هنرهای ارائه شده در این غرفه، سوزن‌دوزی‌های دستی است که به اشکال متنوعی نظیر کت، دستبند، گوشواره و گردنبند به نمایش درآمده است. نیک‌اندیش با اشاره به جنبه اقتصادی این هنر اظهار داشت: درآمد حاصل از سوزن‌دوزی، برای ما دختران و زنان بلوچ که مهارت آن را داریم، می‌تواند بسیار خوب و به صرفه باشد؛ البته به شرطی که بازار فروشی پایدار برای این محصولات وجود داشته باشد.

وی در پایان با قدردانی از بستر فراهم شده توسط برگزارکنندگان نمایشگاه، به تأثیر مثبت این رویدادها بر کسب‌وکار خود اشاره کرد: خدا را شکر که اخیراً این رویدادها برگزار می‌شود. فروش ما و همچنین شناخته شدن کارمان توسط مردم بسیار بهتر شده است و این دیده شدن، بزرگترین سرمایه برای ماست.

نادر نوروزی، کارآفرین و مربی حصیرباف شهرستان ایرانشهر در گفتگو با خبرنگار تسنیم، به ظرفیت‌های منحصربه‌فرد حصیر منطقه اشاره کرد و از چالش‌های اساسی این صنعت دستی، به‌ویژه نبود حمایت‌های مؤثر و ورود محصولات نامرغوب به بازار، پرده برداشت.

وی در خصوص مواد اولیه کار خود تأکید کرد: برخلاف برخی مناطق که از برگ درختان دیگر استفاده می‌شود، در بلوچستان اصیل‌ترین ماده اولیه، «دا» برگ نخل خرما است. دا چون محکم‌تر است خیلی هم بهتر است و هم با کیفیت‌تر؛ ما خودمان از کوه می‌چینیم و در خانه خشک می‌کنیم تا انواع ظروف خانگی مثل قندون، بشقاب و سینی درست کنیم.

این هنرمند حوزه صنایع دستی، اگرچه از تنوع محصولات و مدل‌های مختلف  تولیدی خود سخن گفت، اما اذعان داشت که درآمد حاصل از این هنر، چندان قابل توجه نیست و صرفاً به عنوان یک کمک‌معیشت زندگی محسوب می‌شود.

نوروزی افزود: تولید محصولات با کیفیت بالا نیازمند صرف زمان بسیار زیادی است، در حالی که برخی محصولات ارزان‌تر که زودتر آماده می‌شوند، به دلیل تبلیغات کم و عدم حمایت، نتوانسته‌اند جایگاه مناسبی در بازار پیدا کنند.

وی نبود حمایت‌های دولتی و تبلیغات کافی است. او در خصوص حضور در نمایشگاه‌ها گفت: زمانی که ما را به نمایشگاه‌ها می‌برند، هزینه‌های اسکان و کرایه شهری خیلی بالاست و این امر از عهده صنعتگر برنمی‌آید.

این کارآفرین، از نقش خود در انتقال این هنر به نسل جدید گفت: من سالانه دو ترم آموزش می‌دهم، هر ترم 30 الی 60 نفر. گاهی از طرف کمیته امداد، سپاه و بسیج نیز برای آموزش اعزام می‌شوم و حتی به زندانیان نیز آموزش داده‌ایم.

فستیوال ملی جوانان ایران، با آغاز خود از سرزمین فرهنگ‌خیز سیستان و بلوچستان، به الگویی از اعتماد به جوانان و تمرکز بر ظرفیت‌های بومی بدل شد. این رویداد، ثابت کرد که سرمایه انسانی مناطق کمتر دیده‌شده، می‌تواند موتور محرک توسعه فرهنگی و اقتصادی کشور باشد؛ به‌ویژه زمانی که دولت و جامعه در کنار هم برای تحقق فرصت‌های برابر گام برمی‌دارند.

حضور هنرمندان، کارآفرینان و توان‌یابان در این جشنواره نشان داد که مفهوم «جوانی» تنها به سن محدود نمی‌شود، بلکه به روح خلاق، امیدآفرین و سازنده‌ای اشاره دارد که در هر فردی از این سرزمین جریان دارد. هنرهای دستی و بومی سیستان و بلوچستان نیز در این مسیر، به عنوان زبان مشترک هویت و زیبایی، بار دیگر درخشیدند.

در نهایت، فستیوال ملی جوانان ایران را می‌توان آغازگر موجی تازه از خودباوری و شکوفایی فرهنگی دانست؛ رویدادی که اگر با استمرار حمایت‌های نهادی و رسانه‌ای همراه شود، می‌تواند نه‌تنها مرزهای استانی، بلکه مرزهای ذهنی میان جوانان کشور را نیز از میان بردارد و تصویری تازه از ایران توانمند و خلاق به نمایش بگذارد.

انتهای پیام/