ضرورت شناخت عمیق معارف اسلامی در حوزه‌های علمیه
به گزارش بخش استانها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از قم، آیت‌الله غلامرضا فیاضی در اولین پیش‌همایش بین‌المللی علوم انسانی اسلامی با عنوان «تبیین ضرورت دروس معارف قرآن» که در سالن همایش‌های مؤسسه امام خمینی(ره) قم برگزار شد، اظهار داشت: زمانی که فلسفه اسلامی را آغاز کردم، انگیزه‌ام تشخص‌طلبی نبود، بلکه احساس می‌کردم ورود به این عرصه یک ضرورت است. امروز فلسفه دیگر اختصاص به گروه خاصی ندارد، بلکه فراگیر شده است.
وی افزود: استاد بزرگوار ما علامه مصباح یزدی(رضوان‌الله علیه) بارها تأکید می‌کردند که مهم این نیست کاری که انجام می‌دهیم صرفاً واجب باشد، بلکه باید دید کدام کار «اوجب» است. از نگاه عقل نیز روشن است که وقتی «اهم» وجود دارد، پرداختن به «مهم» جایز نیست.
بصیرت استادان انقلابی در پایه‌گذاری مسیر علمی نوین
عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با اشاره به سیر تاریخی شکل‌گیری مؤسسه امام خمینی(ره) گفت: در آن زمان استادانی که دارای بصیرت بودند، تصمیم گرفتند در حوزه عملی و فکری گام تازه‌ای بردارند. آنان از مدرسه حقانی بیرون آمدند و با هدایت علامه مصباح(ره)، این مسیر را بنیان گذاشتند. شرط ورود به این مجموعه نیز این بود که طلاب حداقل دو سال درس خارج را گذرانده باشند.
عضو مجلس خبرگان رهبری ادامه داد: به فضل الهی بنده نیز در همان دوره به این مسیر وارد شدم. پیش از آن همراه با دوستان انقلابی، آثار اسلامی و انقلابی را مطالعه می‌کردیم، اما پس از حضور در محضر علامه مصباح(ره)، دریافتیم که بسیاری از برداشت‌های ما نیاز به بازنگری داشته است. استاد مصباح، مجتهدی مسلم بود که در عین قدرت استنباط، با روح تحقیق، قرآن و روایات انس عمیقی داشت.
طلبه باید در کنار تخصص، مجتهد و قرآن‌پژوه باشد
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در ادامه سخنان خود تأکید کرد: هر طلبه‌ای در هر رشته‌ای که مشغول تحصیل است، باید درس‌های حوزوی را با جدیت دنبال کند، زیرا الگوی ما علامه مصباح(ره) معتقد بودند که طلبه باید در حد اجتهاد پیش برود تا بتواند مستقیماً از قرآن کریم و روایات اهل‌بیت علیهم‌السلام بهره‌مند شود.
عضو مجلس خبرگان رهبری با تأکید بر ضرورت هم‌افزایی میان فلسفه و معارف قرآنی و روایی گفت: اساس شکل‌گیری حوزه‌های علمیه بر فهم عمیق دین از مسیر قرآن کریم و سنت است و فلسفه می‌تواند ابزاری برای تبیین عالمانه اعتقادات و اخلاق اسلامی باشد.
فلسفه در خدمت فهم دین
فیاضی با اشاره به دیدگاه استاد خود، آیت‌الله جوادی آملی، بیان کرد: ایشان نقل کردند که استاد ما می‌فرمودند فلسفه را باید تنگاتنگ با کتاب و سنت آموخت، زیرا بنیان تأسیس حوزه‌های علمیه بر پایه آیه شریفه «فلولا نفر من کل فرقةٍ منهم طائفة لیتفقهوا فی الدین» است. یعنی هدف اصلی طلبگی، پیمودن راه تفقه در دین و فهم عمیق معارف الهی است.
وی افزود: برخی توانایی آن را دارند که به مقام فقاهت برسند و گروهی دیگر باید بدانند اگر به مرحله اجتهاد نرسیده‌اند نباید از جانب خود اظهارنظر کنند، بلکه باید دیدگاه فقها و صاحب‌نظران را نقل نمایند. این توصیه هم در قرآن کریم آمده که «چیزی را که نمی‌دانید پیروی نکنید» و هم در روایات صحیح از جمله در کافی شریف تأکید شده است که «هرکس بدون علم فتوا دهد، گمراه است و دیگران را نیز گمراه می‌کند».
نقش فلسفه در تبیین اعتقادات و اخلاق
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در ادامه با اشاره به جایگاه فلسفه در معارف دینی گفت: فلسفه مقدمه‌ای است برای فهم و تبیین اعتقادات و اخلاقیات. ما می‌دانیم که راه شناخت دین تنها عقل نیست، بلکه عقل یکی از ابزارهای هدایت است. ابن‌سینا با تکیه بر عقل خود به این نتیجه رسید که جهان بیهوده آفریده نشده و آفریننده‌ای حکیم دارد که انسان را برای هدفی والا خلق کرده است. با این حال، عقل انسان به تنهایی توان درک همه حقایق را ندارد، ازاین‌رو خداوند پیامبرانی فرستاده تا آنچه را که عقل بشر از درک آن عاجز است، برای او بیان کنند. به این ترتیب، ضرورت بعثت انبیا از نگاه فلسفی نیز اثبات می‌شود.
فیاضی با اشاره به تفاسیر علامه طباطبایی و آیت‌الله جوادی آملی گفت: این بزرگان فلسفه و تفسیر را در کنار هم پیش بردند و با بهره‌گیری از معارف قرآنی، نظامی عمیق از معرفت اسلامی بنا نهادند.
استاد حوزه علمیه قم در ادامه تأکید کرد: استاد آیت‌الله جوادی آملی در ادامه مسیر علامه طباطبایی، تفسیر قرآن را پایه‌گذاری کردند تا معارف آن در حوزه‌های علمیه نهادینه شود. ما باید این مسیر را ادامه دهیم، زیرا قرآن منبع اصلی اعتقادات، اخلاق و احکام است و دروس معارف قرآن باید با دقت و عمق بیشتری دنبال شود تا طلاب بتوانند از برکات معرفتی آن بهره‌مند گردند.
عضو هیئت موسسه امام خمینی(ره) با تأکید بر نقش بنیادین عقل، کتاب و سنت در نظام علمی حوزه‌های علمیه، اظهار داشت: هر طلبه‌ای که در هر رشته‌ای فعالیت می‌کند باید بداند که هدف نهایی حوزه تنها با تکیه بر عقل تحقق نمی‌یابد بلکه منابع اصلی آن، یعنی قرآن کریم و روایات اهل‌بیت(ع) نیز باید محور کار علمی و پژوهشی قرار گیرد.
وی افزود: آیت الله مصباح(ره) رشته‌های تخصصی متعددی را در حوزه راه‌اندازی کردند تا طلاب بتوانند مسائل علمی را که در دانشگاه‌ها مطرح است، از اساتید دانشگاهی بشنوند، اما آن موضوعات را با روش اجتهادی و بر پایه عقل، کتاب و سنت بررسی کنند و نظر اسلام را درباره آن علوم استخراج نمایند.
«انس با قرآن کریم»؛ شرط تفقه و پژوهش اسلامی
فیاضی با اشاره به ضرورت ارتباط مستمر طلاب با قرآن و روایات گفت: انس با قرآن کریم و متون حدیثی از ضرورت های کار علمی در هر رشته است، زیرا تفقه در دین بر پایه سه رکن عقل، کتاب و سنت استوار است.
وی ادامه داد: معارف قرآنی که استاد مصباح(ره) در تفسیرهای خود بارها تدریس کرده‌اند، پشتوانه‌ای محکم برای تربیت فکری و علمی طلاب به شمار می‌آید. شناخت عمیق اسلام و جدی گرفتن درس‌های معارفی از وظایف مهم حوزویان است. باید از خداوند متعال بخواهیم که توفیق پیمودن راهی را که بزرگان ما همچون حضرت استاد در سایه قرآن پیمودند به ما عطا کند.
عضو مجلس خبرگان رهبری در ادامه به خاطره‌ای از دیدار آیت الله مصباح(ره) با امام خمینی(ره) اشاره کرد و گفت: این فقیه والامقام نقل می‌کردند که پس از هماهنگی با آیت‌الله یزدی، خدمت امام(ره) رسیدند و گزارشی از فعالیت‌های علمی ارائه دادند. امام پس از استماع گزارش، فرمودند: «این فعالیت‌ها باید حداقل دو برابر توسعه یابد».
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم افزود: به دنبال دستور امام‌خمینی(ره)، آیت‌الله مصباح(ره) در همان سال اعلام کردند که برای اجرای این فرمان نیروهای جدید جذب خواهند شد و حتی زمین این موسسه جهت فعالیت جدید نیز به فرمان امام‌خمینی(ره) تأمین شد. این تصمیم آثار و برکات فراوانی برای حوزه داشت. یکی از مهم‌ترین برکات آن، تقویت بنیه فکری طلاب در برابر جریان‌های الحادی پس از پیروزی انقلاب اسلامی بود. در آن زمان دشمنان در چهارراه‌ها جوانان را به کمونیسم دعوت می‌کردند اما تربیت‌یافتگان حوزه با نورانیت اسلام و معارف قرآنی، توانستند این هجمه فکری را خنثی کنند.
فیاضی ضمن یادآوری ویژگی‌های اخلاقی آیت الله مصباح(ره) افزود: اساس موفقیت و اثرگذاری علامه مصباح(ره)، اخلاص در عمل بود؛ چیزی که نباید هرگز فراموش شود.
انتهای پیام/