تفاوت بنیادین نگاه علامه مصباح در تبیین اخلاق قرآنی

به گزارش بخش استان‌ها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از قم،  حجت‌الاسلام والمسلمین سیداحمد فقیهی در اولین پیش‌همایش بین‌المللی علوم انسانی اسلامی با عنوان «تبیین ضرورت دروس معارف قرآن» که در سالن همایش مؤسسه امام خمینی(ره) قم برگزار شد، بر اهمیت توسل، اخلاص و مطالعه عمیق آثار اخلاقی به‌ویژه تألیفات آیت‌الله مصباح یزدی تأکید کرد.

عضو هیئت علمی موسسه امام خمینی(ره) با اشاره به جایگاه معنوی حضرت فاطمه معصومه(س) اظهار کرد: آیت الله مصباح(ره) می‌فرمودند: یقین داشته باشید بدون توسل به حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها کسی به جایی نمی‌رسد. از آغاز سخن باید با یاد و توسل به آن بانوی بزرگوار همراه بود. مرحوم آیت‌الله مصباح(ره) نیز همواره بر آغاز هر کار با توسل تأکید داشتند و معتقد بودند هیچ کار علمی یا معنوی بدون توسل به اهل‌بیت علیهم‌السلام به نتیجه نمی‌رسد. این اصل را من به‌عنوان یقین شخصی و تجربه‌شده بیان می‌کرد.

اخلاص؛ رمز ماندگاری آثار آیت‌الله مصباح‌یزدی(ره)

این استاد حوزه در ادامه با اشاره به ویژگی برجسته اخلاص در سیره علمی و اخلاقی آیت‌الله مصباح یزدی تصریح کرد: آنچه موجب ماندگاری آثار و اندیشه‌های مرحوم آیت‌الله مصباح شده، اخلاص بی‌نظیر ایشان است. اخلاصشان از نوع معمولی نبود؛ به‌تعبیر خودشان، اگر اخلاص درجاتی داشته باشد و حتی یک درجه از آن کم شود، همان مقدار نقصان در عمل ظاهر می‌شود.

فقیهی با بیان اینکه اخلاص، اساس هر حرکت الهی است، افزود: روایات تصریح دارند که اگر کاری برای خدا نباشد، بی‌ثمر است. بسیاری از آثار و تلاش‌ها تنها در سایه اخلاص باقی می‌مانند وگرنه رنگ دنیا به خود می‌گیرند و زود فراموش می‌شوند.

وی ادامه داد: حدود 40 سال پیش، زمانی که کتاب خداشناسی آیت‌الله مصباح را می‌خواندیم، هزاران شبهه و پرسش با همین اثر پاسخ داده می‌شد. به شرط آنکه انسان با نیت فهم و تدبر مطالعه کند، نه برای نمره و مدرک. این آثار برکت ویژه‌ای دارند؛ به شرطی که انسان بخواهد بفهمد، نه صرفاً بخواند. خود من تا امروز بیش از بیست بار کتاب اخلاق در قرآن را با دقت خوانده‌ام و هر بار نکات تازه‌ای از آن دریافته‌ام.

تفاوت بنیادین نگاه آیت‌الله مصباح(ره) در تبیین اخلاق قرآنی

عضو هیئت علمی موسسه امام خمینی(ره) با تأکید بر اینکه کتاب اخلاق در قرآن آیت‌الله مصباح یزدی اثری منحصربه‌فرد در حوزه اخلاق اسلامی است، اظهار داشت: برخلاف بسیاری از آثار که عنوان “اخلاق اسلامی” یا “اخلاق قرآنی” دارند، این کتاب حقیقتاً اخلاق را از منظر قرآن کریم استخراج کرده است. روش ایشان در فهم اخلاق، با تمام آثار مشابه تفاوت دارد؛ زیرا از دل آیات قرآن به‌صورت نظام‌مند برآمده است.

وی در ادامه تأکید کرد: شناخت عمیق این اثر و درک مبانی آن، نیازمند تدبر و تداوم در مطالعه است. هنوز بسیاری از لایه‌های اندیشه اخلاقی آیت‌الله مصباح برای پژوهشگران ناشناخته مانده است.

فقیهی بیان کرد: یکی از فلاسفه معاصر در کلاس درس خود می‌گفتند که برای مفهوم “عقل” حدود 20 تعریف در آثار فلاسفه مشهور ذکر شده است. ایشان معتقد بودند دقیق‌ترین و جامع‌ترین تعریف از آن آیت‌الله مصباح یزدی است که در کتاب اخلاق در قرآن بیان شده و به‌واقع تعریفی بسیار عمیق و دقیق است.

وی افزود: به یاد دارم در جلسه دفاعیه یکی از اساتید بزرگ درباره موضوع فطرت شرکت کرده بودم. من تا پیش از آن، تنها یک صفحه در کتاب خداشناسی درباره فطرت دیده بودم، اما بعدها مشخص شد که آیت‌الله مصباح دیدگاه‌های گسترده‌تر و عمیق‌تری در این زمینه دارند. در جلساتی چند ساعته که حدود ده ساعت به طول انجامید، از محضر ایشان بهره بردم و دریافتم نگاه ایشان به مباحث فطرت و خداشناسی، نگاهی منسجم و نظام‌مند است.

نگاه آیت‌الله مصباح(ره) به بنیان فکری و معارف اسلامی

عضو هیئت علمی موسسه امام خمینی(ره) ادامه داد: روزی به آیت‌الله مصباح عرض کردم که به نظر من 90 درصد فعالیت‌ها و تشکیلات علمی شما در مسیر تبیین و تقویت دروس معارف و شکل‌گیری بنیان فکری صحیح در میان دانش‌پژوهان است. به شوخی گفتم این جمله از خودم است، اما آن را به شما نسبت می‌دهم. ایشان سخنی نگفتند، اما با سکوتشان آن را تأیید کردند.

این استاد حوزه علمیه به دیدگاه دیگر بزرگان درباره آثار آیت‌الله مصباح اشاره کرد و گفت: مرحوم آیت‌الله عزالدین زنجانی در دیداری که در مشهد داشتیم، فرمودند که «من کتاب‌های معارف آیت‌الله مصباح را مطالعه کرده‌ام و پس از آن احساس کردم آیه‌ای که خداوند در آن از مهجور ماندن قرآن گلایه می‌کند (وَقَالَ الرَّسُولُ یَا رَبِّ إِنَّ قَوْمِی اتَّخَذُوا هَٰذَا الْقُرْآنَ مَهْجُورًا)، دیگر درباره جامعه امروز صادق نیست، زیرا این آثار قرآن را از مهجوریت بیرون آورده‌اند.»

وی افزود: علامه حسن‌زاده آملی(ره) نیز درباره همین آثار فرموده بودند: «کتاب‌های معارف آیت‌الله مصباح مانند معجزه‌اند؛ ارزش علمی و معنوی این آثار بسیار بالا است.»

فقیهی در پایان تأکید کرد: آثار آیت‌الله مصباح یزدی به‌ویژه در حوزه فلسفه و معارف اسلامی همچنان یکی از منابع بنیادی در شناخت عقل، فطرت و خداشناسی به شمار می‌آیند و استمرار مطالعه و تدبر در آنها برای نسل جوان حوزوی و دانشگاهی ضروری است.

انتهای پیام/