تراز منابع آب سطحی و زیرزمینی استان بوشهر به کمترین میزان رسید
به گزارش بخش استانها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از بوشهر، یکی از استان‌هایی که بیشترین میزان کاهش بارندگی در سال 1403 – 1404 را تجربه کرد، استان بوشهر بود.
علی محمدی مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای بوشهر در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم با اشاره به بحران کم آبی گفت: کاهش 54 درصدی بارش، کاهش آورد 85 درصدی رودخانه و افت 3 متری سطح آبهای زیرزمینی در برخی از دشت‌های این استان، تصویری واضح از شرایط سخت سال آبی گذشته را ارائه می‌دهد.
وی بیان کرد: کاهش شدید بارش و افت ذخایر سدها، استان بوشهر را در آستانه شرایطی شکننده در مدیریت منابع آب قرار داده است. بررسی‌های شرکت آب منطقه‌ای بوشهر نشان می‌دهد تراز منابع آب سطحی و زیرزمینی در سال آبی گذشته به کمترین میزان خود طی چند دهه اخیر رسیده و برای سازگاری با این وضعیت، باید تصمیماتی سریع و اثرگذار در حوزه تولید و مصرف گرفت.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای بوشهر ادامه داد: آمارهای منتشر شده تایید می‌کنند که استان بوشهر در 60 درصد از دوره 15 ساله اخیر و 57 درصد از دوره آماری بلندمدت درگیر خشکسالی بوده است و واقعیت اقلیمی این استان، باید مبنای تصمیم‌گیری‌ها در زمینه اقتصاد، معیشت و توسعه شهری و روستایی باشد.
آخرین وضعیت سدهای بوشهر
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای بوشهر، در تشریح وضعیت ذخیره سدهای استان گفت سد رئیسعلی دلواری که ظرفیت اسمی آن 695 میلیون مترمکعب است، در حال حاضر تنها 145 میلیون مترمکعب آب ذخیره دارد؛ رقمی معادل 21 درصد ظرفیت مخزن که نسبت به سال گذشته 53 درصد کاهش نشان می‌دهد.
محمدی افزود: سد تنگ ارم نیز از مجموع ظرفیت 4.2 میلیون مترمکعب، فقط نیمی از حجم خود را حفظ کرده و سدهای خائیز، ارغون و باغان با کمبود جدی منابع ورودی روبه‌رو هستند
ضرورت توجه سازگاری با کم‌آبی
وی با اشاره به آثار اجتماعی و اقتصادی خشکسالی یادآور شد: در چنین شرایطی، بخش کشاورزی نخستین بخش متأثر از خشکسالی است و این موضوع افت تولید، کاهش اشتغال و افزایش فشار بر سفره‌های زیرزمینی را در پی دارد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای بوشهر خاطرنشان کرد: دشت‌های ریز، باغان و دشت پلنگ بیشترین میزان افت آبهای زیرزمینی را دارند و این نشانه‌ای از ناترازی تغذیه و مصرف در این دشت‌هاست.
وی تأکید کرد: استان بوشهر در آستانه ورود به مرحله سازگاری پایدار با کم‌آبی قرار دارد؛ از این‌رو، تمرکز بر استفاده از ظرفیت سدهای در دست احداث، بهره‌گیری از پساب، اجرای الگوی کشت، بازچرخانی آب در صنایع، مدیریت مصرف در همه کاربری‌ها و گسترش سامانه‌های آب‌شیرین‌کن باید به عنوان محورهای اصلی برنامه‌های توسعه استان در سال‌های آینده دنبال شود.
در نگاه کلی، وضعیت سدهای بوشهر تنها بخشی از تصویر بزرگ‌تر بحران آبی استان را نشان می‌دهد؛ بحرانی که از مرز کمبود روان‌آب عبور کرده و اکنون در چرخه‌ای پیوسته از افت سطحی و زیرزمینی گرفتار شده است.
کاهش ذخیره سد رئیسعلی دلواری و ضعف ورودی سدهای ارغون و باغان، عملاً نشانه‌ای از آن است که منابع سطحی دیگر توان تعدیل کمبودهای سفره‌های زیرزمینی را ندارند و به مرحله‌ای رسیده‌اند که خود نیازمند تغذیه و احیا هستند.
هم‌زمان، فشار برداشت در بخش کشاورزی و تقاضای روزافزون بخش شرب، نظام تعادل طبیعی آب استان را در وضعیتی شکننده قرار داده است.
تغذیه نشدن سفره‌های آب زیرزمینی و مسابقه برداشت از این منبع برای استفاده در بخش کشاورزی، به وضعیتی انجامیده است که تعادل طبیعی منابع آب استان برهم خورده و بخش‌های کشاورزی، صنعت و شرب به جای سازگاری با محدودیت، در مسیر تخلیه ذخایر حیاتی و تشدید فرونشست زمین حرکت می‌کنند.
تشریح شرایط منابع آب سطحی و زیرزمینی
امید آزادی‌جو، مدیر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای بوشهر، با ارائه گزارشی از وضعیت هیدرولوژیکی استان بوشهر، گفت: از مهر 1403 تا پایان شهریور 1404 ، میانگین بارش ثبت‌شده استان بوشهر تنها 115 میلی‌متر بوده است؛ این میزان در مقایسه با سال قبل 45 درصد و نسبت به میانگین بلندمدت 54 درصد کاهش نشان می‌دهد.
وی افزود: حجم رواناب و آورد رودخانه‌های استان نیز نسبت به سال آبی قبل 53 درصد و نسبت به میانگین بلندمدت 85 درصد کاهش یافته است. دو عامل فوق یعنی بارش و رواناب در نهایت سبب تغذیه ذخایر آب زیرزمینی در آبخوان‌ها می‌گردند که یکی از سال‌های ضعیف از منظر ذخیره سازی آب زیرزمینی بوده است .
آزادی‌جو اضافه کرد: داده‌های شبکه سنجش آب زیرزمینی نشان می‌دهد دشت‌های ریز و باغان بیش از سه متر افت سطح آب داشته‌اند، دشت پلنگ بیش از 2 متر و 30 سانتیمتر و دشت‌های پشت‌پر، بوشکان، لاور و کردلان بیش از یک متر کاهش را تجربه کرده‌اند.
برداشت مازاد از ذخایر زیست‌محیطی؛ هشدار درباره بیلان منفی و رکود کشاورزی بوشهر
به گفته آزادی‌جو، آمارها نشان می‌دهد بهره‌برداران آب زیرزمینی نه تنها آب باران ذخیره شده همان سال را برداشت می‌کنند، بلکه مازاد بر آن، از ذخایر باقیمانده زیست محیطی و استراتژیک که حیات سیستم بیولوژیک منطقه به آن گره خورده نیز، تبدیل به محصولات کشاورزی با بهره‌وری پایین می‌گردد.
مدیر مطالعات پایه منابع آب بوشهر ادامه داد: تغییرات حجم مخزن و یا بیلان آب زیرزمینی در سال آبی گذشته منفی 54 میلیون مترمکعب و میانگین تراز منفی طی 8 سال اخیر، سالانه منفی 31.3 میلیون مترمکعب بوده است.
وی با اشاره به افزایش حفر چاه‌ها و درخواست‌های فراوان کف‌شکنی خاطرنشان کرد: نتیجه خشکسالی‌های متوالی به جای کاهش مصرف، افزایش بهره‌برداری از سفره‌های زیرزمینی بوده و تنها، کاهش توان طبیعی آبدهی آبخوان‌ها در برخی مناطق، از سرعت افت شدید سطح ایستابی دشت‌ها کاسته است.
چه باید کرد؟
آزادی‌جو هشدار داد: تداوم این وضعیت، در کوتاه‌مدت بخش کشاورزی را وارد رکود و در بلندمدت ساختار اجتماعی، اقتصادی، فنی و حقوقى استان را دچار تغییرات جدی می‌کند.
او راهکار خروج از بحران را در اجرای هم‌زمان اقدامات اصلاحی دانست و تأکید کرد: توانمندسازی کشاورزان، تغییر الگوی کشاورزی به محیط‌های بسته، استفاده از تکنولوژی برای ارتقاء تولید محصول، کاهش سطح زیرکشت زراعی و باغی، عدم توسعه کشاورزی صادراتی، بازچرخانی آب، جلوگیری از توسعه آب‌شیرین‌کن‌های کشاورزی، جلوگیری از تخلفات آبی، تغییر و جایگزین سازی مشاغل کشاورزی به فعالیت های شیلاتی و دریا محور، گردشگری و گسترش صنایع در ساحل، راهی ممکن و پایدار برای حفظ منابع آب و معیشت مردم مناطق جنوبی است.
انتهای پیام/