خشکسالی زنجان وارد مرحله بحرانی شد/ آیا بارورسازی ابرها نجات‌بخش خواهد بود؟
به گزارش بخش استانها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از زنجان، خشکسالی و کمبود بارندگی در ماه‌های اخیر بسیاری از مناطق کشور ازجمله استان زنجان را تحت‌تأثیر قرار داده است؛ به‌گونه‌ای که میزان بارش‌ها در مقایسه با میانگین بلندمدت کاهش چشمگیری داشته و نگرانی‌هایی را برای بخش‌های کشاورزی، دامداری و منابع آب زیرزمینی به‌وجود آورده است.
در همین راستا، طرح بارورسازی ابرها با هدف افزایش مصنوعی میزان بارندگی و تعدیل شرایط جوی در دستور کار سازمان‌های هواشناسی و منابع طبیعی کشور قرار گرفته است. این روش علمی که با انتشار مواد مؤثر بر تشکیل کریستال‌های یخ در ابرهای سرد انجام می‌شود، طی روزهای آینده در برخی مناطق کشور از جمله زنجان به اجرا درخواهد آمد.
همزمان با اجرای این طرح، و در پی تداوم خشکسالی در استان، نماز باران عصر روز دوشنبه 12 آبان‌ماه 1404 با حضور گسترده مردم مؤمن و انقلابی زنجان در مصلای خاتم‌الانبیاء (ص) اقامه شد. این آیین عبادی با حالت خشوع، وقار و تضرع برگزار و دعای «اللَّهُمَّ اسْقِنَا غَیْثاً مُغِیثاً مَرِیعاً مُمْرِعاً عَرِیضاً وَاسِعاً غَزِیراً» توسط امام‌جمعه زنجان قرائت شد؛ دعایی که مردم همزمان با آن، از خداوند متعال طلب نزول باران و رحمت کردند.
این رویداد معنوی در کنار طرح‌های علمی از جمله بارورسازی ابرها، جلوه‌ای از هم‌افزایی ایمان و علم برای مقابله با بحران خشکسالی و احیای منابع آبی کشور است.
پیرو تداوم خشکسالی و اجرای طرح بارورسازی ابرها در کشور، گفت‌وگویی با محمدرضا رحمان‌نیا، مدیرکل هواشناسی استان زنجان، انجام شد.
هواشناسی فقط نقش فنی دارد؛ اجرا نیازمند مصوبه وزارت نیرو
محمدرضا رحمان‌نیا در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: بارورسازی ابرها مستقیماً بر عهده سازمان هواشناسی نیست و این موضوع در سطح ملی توسط مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها و وزارت نیرو پیگیری می‌شود. در حقیقت، تنها استان یزد محل استقرار این مرکز تخصصی است و عملیات اجرایی بارورسازی در سایر استانها از طریق هماهنگی وزارت نیرو مدیریت می‌شود.
وی با تأکید بر اینکه وظیفه هواشناسی ثبت و تحلیل داده‌های جوی است، ادامه داد: سازمان ما نقشی در انجام عملیات بارورسازی ندارد و تنها اطلاعات فنی و نقشه‌های پیش‌بینی بارش و سامانه‌های جوی را برای تصمیم‌گیری در اختیار وزارت نیرو قرار می‌دهد.
در ادامه این پیگیری، اکبر باقری، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان زنجان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم، اظهار داشت: در حال حاضر، تمامی فرآیندهای مربوط به بارورسازی ابرها به شکل متمرکز زیر نظر وزارت نیرو انجام می‌شود و بدون ابلاغ رسمی از سوی این وزارتخانه هیچ استان یا دستگاهی به‌صورت مستقل مجاز به انجام چنین کاری نیست. هماهنگی‌ها میان وزارت نیرو، سازمان هواشناسی کشور و شرکت‌های آب منطقه‌ای سراسر کشور برقرار است.
وی تصریح کرد: ما در استان زنجان نیز درخواست و مکاتبات لازم را انجام داده‌ایم تا در زمان مناسب و بر اساس نقشه‌های جوی، در فهرست برنامه اجرایی قرار بگیریم. آخرین عملیات بارورسازی در استان مربوط به سال آبی گذشته بود. تاریخ دقیق آن پس از بررسی سوابق از واحد مطالعات اعلام خواهد شد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان زنجان با بیان اینکه اجرای عملیات بارورسازی کاملاً علمی و وابسته به شرایط جوی است، افزود: در این فرآیند واحد مطالعات شرکت آب منطقه‌ای به همراه مرکز منابع آب ایران و وزارت نیرو هماهنگی‌های لازم را انجام می‌دهند. بر اساس پیش‌بینی‌های فعلی هواشناسی، تا پایان آبان‌ماه سامانه بارشی قابل‌توجهی در منطقه نخواهیم داشت و در نتیجه احتمال انجام عملیات بارورسازی تا آذرماه اندک است.
این اظهارات نشان می‌دهد که استان زنجان همچنان در وضعیت خشکسالی قرار دارد و هرگونه عملیات بارورسازی یا تعدیل جوی، نیازمند هماهنگی فنی و ابلاغ رسمی از سوی وزارت نیرو است؛ امری که به گفته مسئولان، در صورت فراهم شدن شرایط مناسب جوی در ماه‌های آینده می‌تواند در دستور کار اجرایی قرار گیرد و امید تازه‌ای برای پرآب شدن دشت‌ها و منابع زیرزمینی استان ایجاد کند.
احتمال اجرای بارورسازی ابرها در زنجان تا پایان آذرماه
مهدی ملایی مدیر دفتر مطالعات پایه شرکت آب منطقه‌ای زنجان در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم، با اشاره به روند اجرایی بارورسازی ابرها اظهار داشت: اجرای این طرح در استان زنجان همچون دیگر استانها، مستقیماً زیر نظر سازمان توسعه و بهره‌برداری فناوری‌های نوین آب‌های جوی وابسته به وزارت نیرو صورت می‌گیرد. این سازمان به‌صورت متمرکز مطالعات، پیش‌بینی‌های جوی، و تعیین محل استقرار ایستگاه‌های سیار را انجام می‌دهد و زمان دقیق عملیات را تا حد ساعت مشخص می‌کند.
وی افزود: ما پس از اعلام تاریخ و ساعت اجرا از سوی سازمان مربوطه، با کمک نیروهای محلی و دهیاری‌ها، دستگاه‌های سیار را در نقاط مشخص‌شده ـ معمولاً مناطق نزدیک به کوه یا روستا را فعال می‌کنیم. عملیات به این صورت انجام می‌شود که مواد مخصوص از طریق دستگاه‌هایی که با کپسول گاز کار می‌کنند تبخیر شده و وارد جو می‌شوند.
به گفته ملایی، این فرآیند بدون هیچ آلودگی صوتی همراه است و شباهت زیادی با عملکرد کپسول‌های گازی معمولی دارد. دستگاه‌ها چند ساعت روشن می‌مانند تا مواد تبخیر شوند و پس از اتمام مواد، عملیات پایان می‌یابد.
ملایی افزود: برای اجرای عملیات جدید، فعلاً منتظر اعلام دقیق تاریخ از سوی سازمان وزارت نیرو هستیم. چون هنوز شرایط جوی و تامین اعتبار مالی مشخص نشده، احتمال اجرای طرح تا آذرماه پایین است.
وی تأکید کرد: بر اساس مدل‌سازی‌های عددی انجام‌شده توسط سازمان ملی مطالعات باروری ابرها، در سطح کشوری، اجرای این طرح به طور میانگین حدود 10 درصد افزایش بارش را در مدل‌ها نشان داده است.البته برای هر استان لازم است این مطالعات محلی و دقیق انجام شود تا نتایج واقعی‌تر به دست آید.
مدیر دفتر مطالعات پایه شرکت آب منطقه‌ای زنجان افزود: امسال دستگاه‌ها تغییراتی داشته‌اند و نوع جدید آن‌ها طراحی شده است، اما هنوز خریداری نشده‌اند. سازمان برای تأمین دستگاه‌های جدید از ما هزینه‌ای حدود 12 میلیارد تومان درخواست کرده بود که مقرر شده مبلغ اولیه‌ای در حدود 1.5 تا 2 میلیارد تومان به سازمان برنامه و بودجه ارسال شود تا ان‌شاءالله تأمین اعتبار و خرید انجام گیرد.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر هیچ‌یک از استان‌های اطراف از جمله تهران، همدان، تبریز و قزوین نیز عملیات بارورسازی را در سال جاری انجام نداده‌اند گفت:فعلاً هیچ استان موفق به اجرای طرح نشده، چون اعتبار لازم در اختیار نیست و شرایط جوی نیز مناسب نبوده است.
ملایی تأکید کرد که بارورسازی ابرها تنها در صورت وجود شرایط مناسب جوی امکان‌پذیر است:این فرآیند نیازمند وجود ابرهای دارای رطوبت و دمای مناسب است. اگر چنین شرایطی برقرار نباشد، افزودن ذرات ایروسول به ابر هیچ تأثیری در شکل‌گیری بارش نخواهد داشت. در حال حاضر در زنجان، اغلب ابرهایی با ویژگی لازم برای بارورسازی تشکیل نمی‌شوند و همین مسئله اجرای طرح را دشوار کرده است.
با توجه به شرایط خشکسالی شدید و کاهش محسوس بارندگی در استان زنجان، اجرای طرح بارورسازی ابرها همچنان در مرحله انتظار و برنامه‌ریزی قرار دارد. این طرح به دلیل ماهیت ملی و متمرکز خود، تنها با مجوز وزارت نیرو و هماهنگی سازمان توسعه و بهره‌برداری فناوری‌های نوین آب‌های جوی قابل اجراست و استانها در این زمینه نقش اجرایی و پشتیبانی دارند.
چالش‌های اصلی از جمله نبود شرایط جوی مناسب، کاهش رطوبت، کمبود اعتبارات مالی و عدم فعال‌سازی سامانه‌ها در سطح کشور، موجب تأخیر در اجرای این طرح شده است. با این حال، در صورت تأمین اعتبار و بهبود شرایط جوی از آذرماه به بعد، امکان اجرای آن وجود خواهد داشت. این تلاش علمی، همراه با رویکرد معنوی مردم در اقامه نماز باران، نشان‌دهنده عزم همه‌جانبه استان برای مقابله با خشکسالی است؛ عزمی که در صورت همراهی نهادهای ملی و مساعدت شرایط جوی، می‌تواند روزنه‌ای برای احیای منابع آبی زنجان باشد.
انتهای پیام/