بازدید نماینده یونسکو از آثار تاریخی بیرجند
به گزارش خبرنگار تسنیم از بیرجند، یانس رانگ، رئیس دفتر یونسکو در تهران که به منظور حضور در همایش بین المللی بیابان لوت، به خراسان جنوبی سفر کرد امروز از مجموعه‌ای از آثار تاریخی و فرهنگی بیرجند شامل زورخانه تاریخی امیر عرب، آب‌انبار محسن‌زاده، خانه آراسته، بافت تاریخی و موزه منسوجات، موزه عروسک‌ها، مجموعه مینیاتوری بیرجند قدیم و مدرسه تاریخی شوکتیه بازدید کرد.
زورخانه امیر عرب؛ کوچک‌ترین زورخانه فعال کشور
سیداحمد برآبادی، مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی در حاشیه این بازدید اظهار داشت: زورخانه تاریخی امیر عرب بیرجند به‌عنوان یکی از کهن‌ترین نمادهای فرهنگ پهلوانی ایران، ریشه در سنت دیرینه اخلاق، فتوت و جوانمردی دارد و این زورخانه با ابعاد کوچک خود یادگاری از معماری محله‌ای شهرهای قدیم ایران است و در سال 1382 به‌عنوان نخستین موزه میراث پهلوانی کشور به ثبت ملی رسید.
به گفته وی، ورزشکاران این زورخانه در سال 1394 در سالن یونسکو در سوئیس برنامه نمایشی ورزش باستانی اجرا کردند که برگ زرینی در تاریخ ورزش استان به شمار می‌رود.
آب‌انبار محسن‌زاده؛ شاهکار مهندسی قاجاری
در ادامه علی شریعتی‌منش، معاون میراث فرهنگی استان، با اشاره به ویژگی‌های منحصربه‌فرد آب‌انبار محسن‌زاده بیرجند گفت: ظرفیت این سازه تاریخی بیش از یک‌میلیون و هفتصد هزار لیتر است و شکل مربعی مخزن آن نشان از نبوغ معماران بومی دارد و این آب‌انبار از آثار شاخص دوره قاجار بوده و در تاریخ 5 آذر 1379 با شماره 2907 در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
نماینده یونسکو نیز با مشاهده سازه، از دقت مهندسی و دانش بومی در طراحی بناهای آبی مناطق خشک استان ابراز تحسین کرد.
خانه آراسته؛ جلوه‌ای از معماری قاجاری بیرجند
علیرضا نصرآبادی، سرپرست اداره میراث فرهنگی بیرجند، در بازدید از خانه آراسته اظهار داشت: این بنا با معماری اصیل ایرانی و تزئینات مقرنس، رسمی‌بندی و قطاربندی یکی از آثار شاخص دوره قاجار است.
وی افزود: در این مراسم کتاب «گنجینه‌های میراث معنوی خراسان جنوبی» به‌صورت یادبود به نماینده یونسکو اهدا شد و از چاپ دوم این اثر به دو زبان فارسی و انگلیسی خبر داد.
بافت تاریخی و موزه منسوجات؛ موزه‌ای زنده از هویت بومی
معاون میراث فرهنگی استان در ادامه بازدیدها، با اشاره به ظرفیت بافت تاریخی بیرجند گفت: این بافت همچون موزه‌ای زنده است که در آن می‌توان تاریخ و زندگی مردمان منطقه را لمس کرد همچنین در موزه منسوجات، مراحل رنگرزی، بافت پارچه، رودوزی و سوزن‌دوزی به نمایش درآمده و این هنرها علاوه بر جنبه فرهنگی، زمینه‌ساز اشتغال و رونق اقتصادی هستند.
نماینده یونسکو نیز این مجموعه را مکانی ارزشمند برای بازدیدهای آموزشی دانش‌آموزی عنوان کرد.
مجموعه مینیاتوری بیرجند قدیم؛ بازآفرینی مشاغل سنتی
موسی میرزایی، معاون خدمات شهری شهرداری بیرجند، در بازدید از مجموعه مینیاتوری بیرجند قدیم اظهار داشت: این مجموعه شامل باغ ایرانی، مسجد جامع، کوره‌های آجرپزی و مشاغل سنتی مانند لحاف‌دوزی، کفش‌دوزی و مسگری است و بازتابی از زندگی مردمان قدیم بیرجند به شمار می‌آید.
در ادامه نیز کتاب «بیرجند، اثر دوست‌داشتنی من» معرفی شد؛ اثری تصویری برای آشنایی کودکان با تاریخ و پیشه‌های سنتی شهر که در راستای طرح «بیرجند، نخستین شهر دوستدار کودکی» با همکاری یونیسف دنبال می‌شود.
موزه عروسک‌های بیرجند؛ پیوند خاطره و هویت
آمنه سیاری، مدیر موزه عروسک‌های بیرجند، در حاشیه بازدید رئیس دفتر یونسکو گفت: این موزه در خانه تاریخی رباب فروتنی، یکی از بناهای دوره قاجار، راه‌اندازی شده و دومین موزه تخصصی عروسک در ایران است و تاکنون حدود 500 نوع عروسک بومی و قومی از روستاهای مختلف استان گردآوری شده و این مجموعه علاوه بر نمایشگاه، دارای فروشگاه صنایع‌دستی، کتابخانه و پاتوق فرهنگی است.
وی تأکید کرد: موزه عروسک‌ها نه‌تنها حافظ فرهنگ زنان روستایی بلکه بستری برای توانمندسازی اقتصادی و ثبت جهانی مهارت ساخت عروسک‌های سنتی خراسان جنوبی است.
مدرسه شوکتیه؛ میراث پیوند دین، علم و فرهنگ
در پایان این گشت و گذار، رئیس دفتر یونسکو از مدرسه تاریخی شوکتیه بیرجند نیز بازدید کرد.
مدیرکل میراث فرهنگی استان در این بازدید گفت: مدرسه شوکتیه با قدمتی 123 ساله، از نخستین مدارس نوین ایران و نماد پیوند دین، علم و فرهنگ است و این بنا ابتدا به‌صورت حسینیه ساخته شد و سپس با نگاهی پیشرو به مدرسه‌ای فراگیر تبدیل شد که آموزش برابر دختران و پسران را دنبال می‌کرد.
وی ادامه داد: طاق اصلی بنا با ابعاد 12 در 12 متر یکی از شاهکارهای معماری ایرانی است و در بالای آن حدیث پیامبر(ص) با مضمون «طلب العلم فریضه علی کل مسلم و مسلمه» نقش بسته است و طرح احیای دوباره این اثر به‌عنوان «موزه وقف کشور» در حال تدوین است تا بار دیگر نقش فرهنگی و آموزشی خود را ایفا کند.
جمع‌بندی
بازدید نماینده یونسکو از آثار تاریخی بیرجند، جلوه‌ای از ظرفیت گسترده خراسان جنوبی در عرصه میراث ملموس و ناملموس بود؛ ظرفیتی که می‌تواند مسیر ثبت جهانی آثار بیشتری از این استان را هموار کرده و جایگاه فرهنگی بیرجند را در نقشه گردشگری ایران و جهان پررنگ‌تر سازد.
پایان پیام/257