جعفریان: دانشگاه تهران بیش از 120 مجله علمی دارد

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری تسنیم، حجت‌الاسلام رسول جعفریان، رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران درباره جایگاه این کتابخانه در نظام علمی و فرهنگی کشور گفت: تعداد کمی کتابخانه بسیار مهم در کشور وجود دارد. از میان کتابخانه‌های دولتی، می‌توان به کتابخانه ملی، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، کتابخانه آستان قدس رضوی و کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی اشاره کرد که از قدیمی‌ترین مراکز علمی کشور هستند. از سال 1328 که کتابخانه دانشگاه تهران تأسیس شد، به‌طور مداوم به تجمیع منابع علمی و فرهنگی پرداخته شده و از دهه 1350 به شهرت قابل توجهی در کشور رسید.

وی افزود: در آستانه انقلاب اسلامی، نام کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران بر سر زبان‌ها افتاد. امتیاز ویژه این کتابخانه آن است که در بزرگ‌ترین دانشگاه کشور قرار دارد و مستقیماً در اختیار استادان و دانشجویان است؛ در حالی که دسترسی به کتابخانه‌های بزرگ و قدیمی کشور معمولاً دشوار است. کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران امروز یکی از هفت کتابخانه رتبه یک کشور به شمار می‌رود و با منابع غنی و محیطی مطلوب، جایگاه ممتاز خود را حفظ کرده است.

مأموریت‌ها و نقش کتابخانه مرکزی در نظام علمی کشور

رئیس کتابخانه مرکزی درباره مأموریت اصلی این نهاد گفت: در گذشته نقش کتابخانه مرکزی بیشتر تأمین کتاب و مجلات برای استادان و دانشجویان بود و در کنار آن حفظ نسخ خطی و اسناد تاریخی کشور را نیز بر عهده داشت. با گذر زمان، این مأموریت توسعه یافت و کتابخانه به مرکز تأمین منابع فیزیکی و الکترونیکی پژوهشی تبدیل شد. اکنون کتابخانه مرکزی بیش از 50 کتابخانه اقماری و همانند در دانشکده‌ها و دانشکدگان دانشگاه تهران دارد که برخی از آن‌ها حتی قدمتی بیش از کتابخانه مرکزی دارند. کتابخانه مرکزی علاوه بر منابع چاپی، در همکاری با ایران‌داک و وزارت علوم، تأمین منابع الکترونیکی را نیز بر عهده دارد.

دیجیتالی‌سازی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران و ارائه رایگان نسخ خطی

جعفریان در تشریح مهم‌ترین دستاوردهای کتابخانه در سال‌های اخیر گفت: در گذشته تصور می‌شد که هر دانشکده باید منابع مورد نیاز خود را تأمین کند و کتابخانه مرکزی صرفاً به نگهداری منابع عمومی بپردازد؛ اما این نگاه آسیب‌زا بود. امروزه کتابخانه مرکزی نهایت تلاش خود را برای دیجیتالی‌سازی منابع انجام داده است. بیش از 105 هزار پایان‌نامه اسکن شده و به‌صورت آنلاین در اختیار دانشجویان قرار دارد. پایان‌نامه‌ها تا دو سال پس از ثبت محدودیت دسترسی دارند، اما پس از آن در اختیار عموم قرار می‌گیرند. دانشگاه تهران بیش از 120 مجله علمی دارد اما مدیریت مقالات هنوز یکپارچه نیست. پیشنهاد داده‌ایم که این فرایند زیر نظر «سابیت» متمرکز شود.

وی ادامه داد: در سامانه «پارس آذرخش» حدود 3 هزار نسخه خطی بارگذاری شده و هر هفته حدود 500 نسخه جدید نیز افزوده می‌شود. همچنین در پایگاه «آرین» تاکنون 14 هزار منبع دیجیتال ثبت شده است. کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران تنها کتابخانه کشور است که نسخ خطی را به‌صورت رایگان در اختیار عموم قرار می‌دهد، زیرا نگاه ما این است که این منابع، متعلق به همه مردم ایران‌اند.

آینده کتاب‌های چاپی در کشور

رئیس کتابخانه مرکزی با تأکید بر روند رو به رشد دیجیتال شدن منابع گفت: کتاب‌های چاپی به‌تدریج حذف خواهند شد و تنها در حوزه‌هایی مانند کودک و رمان ممکن است باقی بمانند. رمان‌ها نیز حداکثر تا پنج سال چاپ می‌شوند و پس از آن به دلیل قدیمی شدن استقبالی برای چاپ مجدد آن وجود ندارد. با وجود تلاش ناشران برای حفظ حس فیزیکی کتاب، آینده دانش در قالب فایل‌های دیجیتال رقم خواهد خورد. سرعت انتشار اطلاعات در فضای مجازی بسیار بالاست و با کتاب چاپی قابل مقایسه نیست.

فرهنگ مطالعه و پیشنهادها برای ترویج کتابخوانی

جعفریان خاطرنشان کرد: کتابخانه مرکزی تلاش کرده محیطی لذت‌بخش و پویا برای دانشجویان فراهم کند. در همین راستا امکانات رفاهی و خدماتی از جمله رستوران و فضاهای مطالعه آرام در کتابخانه در نظر گرفته شده است. اگر استادان پیگیر مطالعات دانشجویان نباشند، بسیاری از آنان تا پایان ترم به سراغ مطالعه نمی‌روند. باید نمایشگاه‌های کتاب به‌طور مداوم برگزار شود تا دانشجویان با کتاب در تماس باشند. حتی پیشنهاد می‌کنم دانشجویان مدتی در کتاب‌فروشی‌ها کار کنند تا حس واقعی کتاب را تجربه کنند. خرید کتاب نباید فقط در ایام نمایشگاه انجام شود. دانشگاه باید سیاست خرید مستمر منابع جدید را دنبال کند تا دانشجویان به مطالعه پژوهش‌های روز علاقه‌مند شوند.

چشم‌انداز آینده کتابخانه مرکزی

جعفریان درباره چشم‌انداز دهه آینده کتابخانه مرکزی گفت: کتابخانه مدرن با کتابخانه سنتی تفاوت دارد. امروز کتابخانه‌ها باید علاوه بر محیط مطالعه، فضای فرهنگی، تفریحی و هنری نیز فراهم کنند. برگزاری مسابقات، نمایش‌های تئاتر و دوره‌های آموزشی در فضای کتابخانه می‌تواند علاقه‌مندی به کتابخوانی را افزایش دهد.

وی تأکید کرد: از سال 1374 کتابخانه‌ای تخصصی در حوزه تاریخ اسلام تأسیس کرده‌ام که اکنون 270 هزار جلد کتاب دارد. اما از سال 1392 مخالف نگهداری کتاب چاپی شده‌ام، زیرا باید بپذیریم که فایل نیز کتاب است. تحول بزرگ آینده، تبدیل همه منابع به فایل‌های پژوهشی دیجیتال خواهد بود. نسل جدید باید به خواندن فایل و پژوهش دیجیتال عادت کند. همان‌طور که زمانی از کامپیوتر و سپس از هوش مصنوعی هراس داشتند، اما امروز این فناوری‌ها محبوب و کارآمد شده‌اند. بهترین کتابخانه‌ها آن‌هایی هستند که منابع متنوع و گسترده خود را در فضای مجازی در دسترس عموم قرار می‌دهند. مفهوم کتاب و کتابخانه در حال تغییر است و ما باید این تغییر را بپذیریم تا فرهنگ مطالعه در کشور پایدار بماند.

انتهای پیام/