چرا سند جامع گردشگری دریایی می‌تواند معادلات توسعه جنوب کشور را تغییر دهد؟
خبرگزاری تسنیم – میثم میرزاده | اقتصاد ایران سال‌هاست بر زمین تکیه دارد؛ نفت و گاز، کشاورزی، صنایع معدنی و حتی گردشگری خشکی‌محور، محور اصلی برنامه‌ریزی‌های توسعه بوده‌اند اما در جنوب کشور، منبعی عظیم و چندوجهی وجود دارد که بخش اندکی از آن مورد استفاده قرار گرفته است: دریا.
خلیج فارس، با بیش از دو هزار کیلومتر مرز آبی، نه فقط مسیر تجارت جهانی، بلکه بستری برای شیلات، گردشگری، حمل‌ونقل و صنایع فرهنگی است، در این میان، استان هرمزگان جایگاهی منحصربه‌فرد دارد بیش از 40 درصد سواحل جنوبی ایران، 14 جزیره مهم، خاص و موقعیتی استراتژیک در شاه‌راه انرژی و تجارت بین‌المللی، این استان را به نقطه‌ای کلیدی برای توسعه‌ی اقتصاد دریا‌محور بدل کرده است با این حال، تا امروز برنامه‌ای جامع و منسجم برای استفاده از این ظرفیت‌ها وجود نداشت؛ تا اینکه تدوین سند جامع گردشگری دریایی هرمزگان در دستور کار قرار گرفت.
سندی برای تغییر رویکرد توسعه
بر اساس گفته‌های عباس رییسی مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هرمزگان، این سند با همکاری مشاوران بین‌المللی در حال تدوین است و به‌نوعی نخستین نقشه‌ی راه رسمی گردشگری دریا‌محور کشور محسوب می‌شود.
در این سند، سه محور اصلی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به‌صورت یکپارچه دیده شده‌اند؛ چرا که توسعه‌ی گردشگری بدون تقویت ریشه‌های فرهنگی و اقتصادی آن ممکن نیست.
هدف از این سند، صرفاً افزایش تعداد گردشگران نیست؛ بلکه بازآفرینی زنجیره‌ای از اشتغال پایدار، رونق اقتصادی جوامع محلی، احیای صنایع بومی و گسترش روابط بین‌المللی است به زبان ساده، سند جامع گردشگری دریایی، نقشه‌ای است برای تبدیل دریا از یک مرز جغرافیایی به یک فرصت اقتصادی.
ظرفیت‌های بی‌بدیل هرمزگان در گردشگری دریایی
استان هرمزگان از شرق تا غرب خود، پهنه‌ای متنوع از ظرفیت‌های طبیعی و انسانی دارد که کمتر استانی در ایران از آن برخوردار است از جمله جزیره‌ی هرمز به عنوان موزه‌ی طبیعی زمین‌شناسی و نگین گردشگری رنگ‌ها، قشم به عنوان قطب بوم‌گردی و ژئوپارک جهانی، ابوموسی به عنوان مقصد نوظهور گردشگران داخلی و لارک، لاوان و هنگام نیز با سواحل بکر، صنایع دستی منحصربه‌فرد و قابلیت ایجاد اقامتگاه‌های بومی می‌توانند نقش ویژه‌ای در این مسیر ایفا کنند.
افزون بر این، پهنه‌ی گسترده‌ی سواحل جاسک، میناب، سیریک، بندرخمیر و بندرلنگه و حتی پارسیان می‌تواند به مقصد گردشگری دریایی داخلی تبدیل شود؛ جایی که فرهنگ، موسیقی و خوراک جنوب ایران با طبیعت دریا در هم می‌آمیزد.
جزایر؛ محور آینده‌ی اقتصاد گردشگری
در بخش مهمی از این سند، محور توسعه بر جزایر استان استوار است در سال‌های گذشته، دسترسی به برخی جزایر مانند ابوموسی با محدودیت‌هایی مواجه بود، اما اکنون روندی تازه در حال شکل‌گیری است.
به گفته‌ی مدیرکل میراث فرهنگی، پس از ثبات و افزایش پرواز مستقیم بندرعباس به ابوموسی، در آینده پرواز مستقیم تهران به جزیره ابوموسی و افزایش ظرفیت بلیت‌فروشی دریایی از جمله اقداماتی است که زیرساخت گردشگری را از مرحله‌ی محدودیت به فرصت تبدیل کرده است.
در جزایر لاوان و لارک نیز، طرح‌های پهنه‌بندی گردشگری انجام شده و بستر جذب سرمایه‌گذار فراهم گردیده است این یعنی هرمزگان از نقشه‌ی توسعه‌ی خشکی در حال حرکت به سوی مدل توسعه‌ی جزیره‌محور است.
پیوند صنایع دستی و گردشگری؛ بازآفرینی هویت فرهنگی
یکی از محورهای مغفول مانده در توسعه‌ی گردشگری، صنایع دستی است؛ اما در سند جامع گردشگری دریایی، این بخش جایگاه ویژه‌ای دارد، بر اساس برنامه‌ی اعلام‌شده، بازارچه‌ی دائمی صنایع دستی در جزیره‌ی هرمز ایجاد شده و در حال حاضر طرح بسته‌بندی و صادرات صنایع دستی استان با همکاری شرکت شهرک‌های صنعتی در دست اجراست این یعنی صنایع دستی دیگر نه به‌عنوان یک فعالیت نمادین، بلکه به‌عنوان حلقه‌ای از زنجیره‌ی اقتصاد گردشگری دیده می‌شود؛ حلقه‌ای که می‌تواند ارزآوری، اشتغال و هویت فرهنگی را هم‌زمان تقویت کند.
از گردشگر تا گردشگر دیجیتال؛ گام به‌سوی گردشگری هوشمند
در بخش دیگری از سند، موضوع گردشگر دیجیتال و هوشمندسازی خدمات گردشگری استان مطرح شده است پلتفرمی با نام بوم وند در دست طراحی است که ارتباط میان گردشگر، مقصد، جامعه‌ی محلی و راهنمایان را تسهیل می‌کند.
این سامانه می‌تواند الگوی موفقی برای سایر استان‌های کشور باشد، چرا که با استفاده از فناوری، تجربه‌ی سفر را ساده‌تر و ارتباط گردشگر با بوم‌گردها را مستقیم‌تر می‌کند در واقع، این بخش از سند، نگاهی آینده‌نگر دارد و گردشگری را نه صرفاً حضوری، بلکه دیجیتال و هوشمند تعریف می‌کند.
نگاهی به چالش‌ها و فرصت‌های اجرای سند
در کنار تمام فرصت‌ها، اجرای این سند بدون رفع چند چالش اساسی ممکن نیست نخستین چالش، هزینه‌ی بالای تردد دریایی است رییسی در مصاحبه با تسنیم گفته است: در صورت تخصیص یارانه‌ی سوخت به شناورهای گردشگری، هزینه‌ی بلیت به‌شدت کاهش می‌یابد و تردد چند برابر خواهد شد این تصمیم می‌تواند نقطه‌ی عطفی در دسترسی عمومی به سفرهای دریایی باشد.
چالش دیگر، هماهنگی بین‌بخشی است اجرای کامل سند نیازمند همکاری استانداری، وزارت میراث فرهنگی، سازمان بنادر و دریانوردی، شرکت‌های حمل‌ونقل و حتی بخش خصوصی است بدون این هماهنگی، سند روی کاغذ می‌ماند؛ اما اگر هم‌افزایی شکل بگیرد، هرمزگان به الگوی ملی تبدیل می‌شود.
از توسعه محلی تا دیپلماسی منطقه‌ای
اهمیت این سند تنها در بُعد داخلی نیست؛ بلکه در سطح منطقه‌ای نیز معنا دارد بازار هدف گردشگری هرمزگان، کشورهای حاشیه‌ی خلیج فارس مانند عمان، قطر و امارات است.
برگزاری نمایشگاه‌های مشترک گردشگری و صنایع دستی، زمینه‌ی تعامل فرهنگی و اقتصادی را میان مردم دو سوی خلیج فارس فراهم می‌کند، به بیان دیگر، گردشگری دریایی می‌تواند دیپلماسی فرهنگی ایران را از مسیر نرم‌افزار فرهنگی و تبادلات مردمی فعال کند؛ همان چیزی که می‌تواند پیوند مناسبت‌های فرهنگی بین همسایه‌های جنوبی خلیج فارس را تعمیق ببخشد.
اگر سند جامع گردشگری دریایی به‌طور کامل اجرا شود، می‌توان گفت جایگاه هرمزگان به عنوان قطب اصلی گردشگری دریایی ایران تثبیت خواهد شد، این سند نه‌تنها ظرفیت اقتصادی، بلکه نگاه فرهنگی و زیست‌محیطی به توسعه دارد.
با اجرای آن، الگوی جدیدی از توسعه‌ی پایدار در جنوب کشور شکل می‌گیرد که در آن دریا، بستر اشتغال و فرهنگ است؛ جزایر، به مقصد گردشگران داخلی و خارجی تبدیل می‌شوند؛ صنایع دستی، به زبان صادرات فرهنگی ایران بدل می‌گردند و در نهایت، مردم محلی در متن توسعه حضور دارند، نه در حاشیه‌ی آن، سند جامع گردشگری دریایی هرمزگان، بیش از یک برنامه‌ی استانی است؛ این سند تغییر نگاه به توسعه در جنوب کشور را رقم می‌زند
اگر اجرای آن با حمایت دولت و مشارکت بخش خصوصی همراه شود، می‌توان گفت که ایران بالاخره قدم در مسیر «اقتصاد دریا‌محور» گذاشته است دریا، دیگر مرز نیست؛ فرصت است و هرمزگان، دروازه‌ی این فرصت بزرگ.
انتهای پیام/864