نصراللهی، استاد ارتباطات: مستند عبری تسنیم آغاز عصر جدیدی از حرکت رسانه‌ای ایران است

به گزارش خبرگزاری تسنیم، دکتر اکبر نصراللهی استاد دانشگاه و رئیس دانشکده علوم اجتماعی، ارتباطات و رسانه، شب گذشته طی سخنانی در مراسم اکران نسخه فارسی اولین مستند عبری‌زبان ایرانی با عنوان «موشک‌ها بر فراز بازان» که توسط خبرگزاری تسنیم تولید و منتشر شده است، گفت که امروز در رونمایی نخستین مستند عبری‌زبان ایران گرد آمده‌ایم؛ اما حقیقت این است که این مستند فقط یک محصول رسانه‌ای نیست. این اثر پاسخی است به یک خلأ بزرگ، پاسخی به همان بحرانی که بارها درباره آن هشدار داده‌ام: بحران روایتگری در ایران.

موشک‌ها بر فراز بازان، نخستین روایت رسانه‌ای ایران از بازدارندگی نظامی به زبان عبری است

وی با بیان اینکه “امروز یادآوری می‌کنیم که میدان روایت، فقط میدان زبان نیست؛ میدان قدرت است”، خاطرنشان کرد: موشک‌ها بر فراز بازان، نخستین روایت رسانه‌ای ایران از بازدارندگی نظامی به زبان عبری است؛ و این خودش، یک جابه‌جایی مهم در «معماری بازدارندگی» ماست.

 بحران اصلی ما بحران روایت است، نه بحران واقعیت

این استاد ارشد ارتباطات با تاکید بر اینکه «سال‌ها گفته‌ایم بحران اصلی، بحران روایت است، نه بحران واقعیت»، گفت: دشمن همیشه زودتر روایت می‌ساخته، بلندتر فریاد می‌زده و هوشمندانه‌تر توزیع می‌کرده است؛ اما این مستند (موشک‌ها بر فراز بازان)، نشانه‌ای است از اینکه ایران فهمیده است که «بازدارندگی بدون روایت، غیرممکن و نیمه‌کاره است؛ و روایت با تأخیر، رویدادی، غیرحرفه‌ای، متعارض و بدون سند، بحران امروز رسانه‌هاست».

 «موشک‌ها بر فراز بازان» عبور از دفاع منفعل و ورود به مرحله هجومی‌سازی روایت است

نصراللهی انتشار مستند «موشک‌ها بر فراز بازان» را حکایت‌گر پیام مهم دانست مبنی بر اینکه «ما قرار نیست فقط مخاطب روایت عبری باشیم؛ بلکه از این به بعد، راوی عبری هم هستیم»، و گفت که این به معنای «عبور از دفاع منفعل» و «ورود به مرحله هجومی‌سازی روایت» است.

سه حرکت مهم مستند عبری تسنیم

وی با اشاره به تاکیدات سال‌های اخیر خود مبنی بر اینکه « در آرایش جدید رسانه‌ای، سکوت هزینه‌ساز است و روایت نکردن، از حمله نظامی خطرناک‌تر است»، خاطرنشان کرد: اگر روایت ما دیر برسد، دیگر روایت ما نیست؛ توضیحِ روایت دشمن است؛ و مستند موشک‌ها بر فراز بازان، دقیقاً این وضعیت را به چالش کشیده است. چون سه حرکت مهم را انجام داده است:

یک: زبان دشمن را تبدیل به سکوی پیام کرده است. این یعنی ما نه فقط قدرت نظامی، که قدرت «روایت‌سازی از درون ذهن مخاطب دشمن» را هم به دست آورده‌ایم.

دو: بازدارندگی نظامی را از روی زمین به صحنه رسانه منتقل کرده است. تا وقتی تصاویر ما خاموش باشد، حتی قدرتِ واقعی هم دیده نمی‌شود.

سه: روایت ایران را از وضعیت تدافعی بیرون آورده و وارد وضعیت کنشگرانه کرده است. و در رسانه، کنشگر بودن یعنی اول گفتن، درست گفتن و ماندگار گفتن.
 

واکنش‌ها به مستند «موشک‌ها بر فراز بازان» حاوی چه پیام‌هایی است؟

رئیس دانشکده علوم اجتماعی، ارتباطات و رسانه، در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به واکنش‌های اولیه‌ای که در فضای عبری‌زبان و همچنین فضای فارسی‌زبان به مستند «موشک‌ها بر فراز بازان» صورت گرفته است، این واکنش‌ها را حاوی سه پیام مهم دانست و آنها را به این نحو تشریح کرد:

اول: مخاطبان عبری‌زبان شگفت‌زده‌اند که چرا ایران برای نخستین بار مستقیم با آنها صحبت کرده. این شگفتی خود یک ضربه شناختی است؛ چون ذهن مخاطب را وادار به توقف و بازنگری می‌کند.

دوم: تحلیلگران منطقه‌ای گفته‌اند این مستند «آخرین حلقه از تکامل بازدارندگی» است. یعنی ایران بازدارندگی را از سطح موشک و پهپاد، به سطح روایت و ادراک ارتقا داده است.

سوم: جریان رسانه‌ای ضدایران تلاش کرده مستند را کوچک‌نمایی کند؛ و همین واکنش، اثبات ارزش آن است. چیزی که بی‌اثر باشد، حمله نمی‌بینید. چیزی که به سوژه تبدیل شود، یعنی اثر کرده است.

نصراللهی در ادامه‌ی توضیح واکنش‌ها به مستند موشک‌ها بر فراز بازان گفت که این واکنش‌ها یک پیام روشن دارد و آن اینکه دوره‌ای آغاز شده که رسانه ایران صرفاً پاسخ‌دهنده نیست؛ اثرگذار و تعیین‌کننده است.

بی‌روایتی، زیان‌آورتر از روایت غلط دشمن است

وی همچنین با تاکید بر اینکه این نوع تولیدات تصویری به این معناست که تصویر ایران نه بر اساس ترسیم دشمن، بلکه بر اساس واقعیت باید شکل بگیرد، تاکید کرد: در نبود روایت، حقیقت آرام‌آرام از دست می‌رود. جامعه نسبت به واقعیت بی‌اعتماد می‌شود. دشمن روایتش را به عنوان اصل جا می‌زند. و این همان خطری است که بارها درباره‌اش هشدار داده‌ام: بی‌روایتی، زیان‌آورتر از روایتِ غلط دشمن است. زیرا در بی‌روایتی، ذهن مخاطب بی‌دفاع می‌ماند.

رئیس دانشکده علوم اجتماعی، ارتباطات و رسانه، ادامه داد: امروز با رونمایی این مستند، ما یک پیام مهم به داخل و خارج می‌دهیم: ایران تصمیم گرفته است میدان روایت را جدی بگیرد. تصمیم گرفته است روایتش را به زبان‌های مخاطبانش منتشر کند، نه فقط به زبان خودش. تصمیم گرفته است بازدارندگی رسانه‌ای را هم‌سنگ بازدارندگی نظامی بداند.

مستند عبری تسنیم، آغاز راه است و نه پایان آن

نصراللهی همچنین گفت: از گروه تولید، پژوهشگران، مترجمان و همه کسانی که این پروژه را با دقت، شجاعت و مسئولیت‌پذیری پیش بردند، تشکر می‌کنم. این اثر، آغاز راه است نه پایان آن. بازدارندگی رسانه‌ای با یک اثر شروع می‌شود، اما با یک جریان حرفه‌ای ادامه پیدا می‌کند. امید دارم این مستند نقطه‌ی شروع موج تازه‌ای باشد؛ موجی از روایت‌های معتبر، دقیق، پیش‌دستانه و اثرگذار. روایت‌هایی که نه برای مصرف داخلی، بلکه برای تأثیرگذاری در ذهن مخاطب جهانی ساخته می‌شوند.

وی در ادامه با بیان اینکه امروز، با رونمایی از یک مستند، در واقع یک فصل تازه از روایتگری ایران را آغاز می‌کنیم، در توضیح مختصات این فصل گفت: در این فصل، ایران فقط دیده نمی‌شود؛ خودش دیده می‌سازد. و این همان بازدارندگی رسانه‌ای است: توان تأثیرگذاری، توان تصحیح تصویر، توان ساختن حقیقتی که بر ذهن‌ها می‌نشیند.

این استاد ارشد ارتباطات در بخش دیگری از سخنان خود گفت: این مستند، فقط یک اثر تصویری نیست. بیانیه‌ای رسانه‌ای است؛ آغازی برای اینکه ایران نه تنها صاحب بازدارندگی نظامی، که صاحب بازدارندگی رسانه‌ایِ مهاجم باشد. دشمن باید بداند: ما فقط دیده نمی‌شویم؛ ما تصمیم می‌گیریم چگونه دیده شویم. این نقطه آغاز است. از این پس، روایت ایران، با صدای بلندتر، به زبان‌های بیشتر، و به شیوه‌های هوشمندانه‌تر منتشر خواهد شد.

نصراللهی همچنین با تاکید بر اینکه « جنگ‌ها دیگر صرفاً در میدان نظامی رخ نمی‌دهند. میدان امروز، میدان ذهن‌هاست؛ میدان روایت‌ها، تصویرها و برداشت‌هایی که در ذهن افکار عمومی ساخته می‌شود»، خاطرنشان کرد که اگر ما روایت نداشته باشیم، دیگری برای ما روایت می‌سازد؛ و اگر روایت اول را ارائه نکنیم، روایت دوم و سوم دیگر ارزش چندانی ندارد. تأخیر در روایت، گاهی خطرش کمتر از تأخیر در دفاع نظامی نیست.

وی با اشاره به هزینه‌های مختلفی که جامعه ایران به جهت نبود روایت یا روایت دیرهنگام از  وقایع پرداخت کرده است، گفت: هر جا ما غایب بودیم، شایعه جای حقیقت نشست؛ هر جا روایت ندادیم، عملیات روانی شکل گرفت؛ هر جا سکوت کردیم، ترس و تردید تکثیر شد. در فضای رسانه‌ای امروز، خلأ روایت شبیه خلأ قدرت است: بلافاصله پر می‌شود، آن هم نه توسط واقعیت، بلکه توسط آن‌که چابک‌تر و بی‌پروا‌تر روایت می‌سازد.

رئیس دانشکده علوم اجتماعی، ارتباطات و رسانه، ادامه داد: این مستند، نخستین تلاش رسمی و هدفمند برای انتقال پیام بازدارندگی رسانه‌ای ایران به زبان عبری است؛ زبانی که سال‌ها محل تولید تصویرهای مخدوش از ایران بوده، اما کمتر صدای واقعی ایران را شنیده است. عبری‌زبان بودن این مستند یک تکنیک نیست؛ یک استراتژی است. یعنی انتقال روایت خودمان، مستقیم و بدون واسطه، به جامعه‌ای که بیشترین حجم روایت‌سازی علیه ما را انجام داده است.

نصراللهی خاطرنشان کرد: در سخنرانی‌های قبلی، روی یک نکته تأکید کرده‌ام و باز هم تکرار می‌کنم: بازدارندگی فقط در موشک‌ها، پهپادها و رزمایش‌ها نیست. بازدارندگی یک منظومه است. همان‌طور که دفاع ما چندلایه است، روایت ما هم باید چندلایه باشد. اگر طرف مقابل بداند که ایران توان پاسخ‌گویی در روایت را هم دارد، یعنی توان برهم‌زدن عملیات روانی، توان خنثی‌سازی تصویرهای ساختگی و توان تحمیل واقعیت، محاسباتش تغییر می‌کند.

وی در پایان با تاکید بر اینکه «بازدارندگی رسانه‌ای یعنی این‌که دشمن بداند روایت‌سازی یک‌طرفه علیه ایران بی‌هزینه نیست»، گفت: بازدارندگی رسانه‌ای یعنی دشمن باید بداند هر تصویری که جعل کند، در برابرش تصویری دقیق‌تر، مستندتر و اثرگذارتر قرار خواهد گرفت. قدرت روایتگری، بخشی رسمی از قدرت ملی است؛ همان‌قدر واقعی، همان‌قدر ضروری و همان‌قدر تعیین‌کننده.

انتهای پیام/