تنش بیسابقه آمریکا و ونزوئلا؛ آیا حمله نظامی مستقیم نزدیک است؟
گزارشها حاکی از آن است که دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، گزینههای متعددی از تهدید مستقیم تا مذاکره را برای تحت فشار قرار دادن دولت مادورو در نظر گرفته است. ایالات متحده حضور نظامی خود در کارائیب را به شدت افزایش داده است. ناوهای هواپیمابر و هزاران نیروی نظامی به همراه جنگندههای مدرن F-۳۵ در نزدیکی سواحل ونزوئلا مستقر شدهاند. این اقدام، که بزرگترین تجمع نیروی دریایی در کارائیب از زمان بحران موشکی کوبا در سال ۱۹۶۲ محسوب میشود، نگرانیها درباره احتمال مداخله نظامی مستقیم در ونزوئلا را تشدید کرده است.
ترامپ در آخرین اظهارات خود اعلام کرد که حریم هوایی ونزوئلا و مناطق اطراف آن «مسدود» شده است، و این مسئله نگرانیها درباره حمله زمینی احتمالی آمریکا را افزایش داده است. او همچنین تأکید کرد که عملیات آمریکا علیه قاچاق مواد مخدر در کارائیب ممکن است به مرحله زمینی کشیده شود.
دولت آمریکا با استفاده از ابزارهای مختلف، مادورو را تحت فشار قرار داده است. ترامپ، مادورو را به عنوان رهبر یک «سازمان تروریستی خارجی» معرفی کرده و برای دستگیری وی جایزه ۵۰ میلیون دلاری تعیین کرده است. هدف این اقدامات، تحت فشار قرار دادن مادورو برای تسلیم یا عقبنشینی از قدرت است. با این حال، مادورو با مقاومت پاسخ داده و در سخنرانیهای اخیر خود با یونیفرم نظامی ظاهر شد تا آمادگی کشورش برای دفاع از خود را نشان دهد. او بارها اعلام کرده است که به هیچ وجه قصد تسلیم ندارد و آماده مقابله با هرگونه تهدید «امپریالیستی» است.
در کنار فشارهای نظامی، ترامپ مجوز انجام عملیات مخفیانه توسط سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (CIA) را صادر کرده است. هدف این عملیات، جمعآوری اطلاعات و احتمالاً هدفگیری شبکههای قاچاق مواد مخدر مرتبط با دولت مادورو است. این اقدامات، نگرانیها درباره تجاوز به حاکمیت ملی ونزوئلا و تخطی از قوانین بینالمللی را افزایش داده است.
یکی از مهمترین عوامل در سیاست خصمانه ترامپ نسبت به مادورو، منابع نفتی عظیم ونزوئلا است. ونزوئلا دارای بزرگترین ذخایر نفتی جهان است و کنترل آن، مزیتی ژئوپلیتیک برای آمریکا محسوب میشود. کارشناسان معتقدند که واشنگتن قصد دارد ونزوئلا را به سمت سیاستهای استراتژیک خود سوق دهد و مانع از نفوذ چین، روسیه و ایران در این کشور شود.
واکنشها به سیاستهای ترامپ نسبت به ونزوئلا متنوع بوده است. در داخل آمریکا، حامیان جنبش «ماگا» نگران ورود به جنگ طولانی و پرهزینه هستند. در سطح بینالمللی، بسیاری از کشورهای آمریکای لاتین و اروپا واکنش منفی نشان دادهاند. روسیه و چین، از متحدان مادورو، به شدت به مداخله آمریکا اعتراض کردهاند.
فعالان حقوق بشر و کارشناسان حقوق بینالملل، اقدامات آمریکا را نقض قوانین بینالمللی و قانون اساسی این کشور میدانند. حملات به شناورهای مظنون به قاچاق مواد مخدر که به کشته شدن بیش از ۸۰ نفر انجامیده، به عنوان «اعدامهای خارج از چارچوب قانونی» و نقض حقوق بشر توصیف شده است.
با توجه به اوضاع فعلی، چند سناریو برای آینده ونزوئلا قابل تصور است: حمله نظامی محدود، مذاکرات و فشار دیپلماتیک، و استمرار تنش و بحران منطقهای.
بحران ونزوئلا نمونهای بارز از پیچیدگی سیاست خارجی آمریکا در دوره ریاستجمهوری ترامپ است. آینده این بحران، بسته به تصمیمات واشنگتن و واکنش ونزوئلا و متحدان منطقهای، میتواند به تشدید تنشها یا آغاز مذاکرات منجر شود.