هشدار درباره «خلافت کوچک زنانه» داعش در اردوگاه الهول؛ تهدیدی برای امنیت منطقه
این اردوگاه که در ابتدا به عنوان پناهگاهی موقت برای آوارگان جنگی ایجاد شده بود، در سالهای اخیر به یک «خلافت کوچک» تبدیل شده است. در این مکان، ایدئولوژی داعش به طور مداوم بازتولید میشود و کودکان بدون مدرسه، هویت و آینده، به آسانی جذب این گروه میشوند.
اردوگاه الهول که اکنون بیش از ۵۰ هزار نفر را در خود جای داده، نه تنها یک چالش انسانی و اخلاقی است، بلکه تهدیدی راهبردی برای امنیت سوریه، عراق و حتی اروپا به شمار میرود. تحلیلگران امنیتی معتقدند که اگر داعش بار دیگر قدرت بگیرد، نقطه آغازین این بازگشت، اردوگاه الهول خواهد بود.
در این اردوگاه، زنان متعصب داعش قوانین خودسرانه، دادگاهها، شبکههای تنبیه، حلقههای آموزشی مذهبی و ارتباطات مخفی ایجاد کردهاند. کسانی که حاضر به تبعیت از این قواعد نیستند، به شدت مورد ضرب و جرح یا حتی قتل قرار میگیرند.
طی یک سال اخیر، حوادث متعددی نشان داده که ساختار امنیتی اردوگاه تضعیف شده است. تلاش برای فرار گروهی دهها زن وابسته به داعش خنثی شده، حملاتی علیه کارکنان سازمانهای بینالمللی صورت گرفته، برخی مدارس موقت آتش زده شده و مواردی از ورود مواد منفجره و سلاح سرد گزارش شده است.
کودکانی که امروز در الهول بزرگ میشوند، تقریباً هیچ مشارکتی از جهان بیرون دریافت نمیکنند. آنها نه سیستم آموزشی رسمی دارند، نه مشاوره روانی، نه امکان خروج و نه هویتی قانونی که بتواند آیندهای برایشان تضمین کند. این محرومیت گسترده، آنان را به خاکی حاصلخیز برای افراطگرایی تبدیل کرده است.
با وجود ضربات سنگینی که داعش از سال ۲۰۱۹ خورده، نشانههای بازگشت آرام آن در سوریه و عراق به وضوح قابل مشاهده است. حملات داعش در مناطق مختلف عراق سه برابر شده و هستههای خفته داعش در سوریه دوباره فعال شدهاند.
تحولات مرتبط با الهول موجب شده تا برخی کشورها که سالها روابط سیاسی خود را با دمشق قطع کرده بودند، اکنون به ضرورت همکاری با دولت سوریه در زمینه مدیریت تهدید داعش اعتراف کنند. سفر اخیر وزیر خارجه بریتانیا به دمشق و طرح موضوع «تهدید الهول» در گفتوگوهای رسمی، نشانهای روشن از این تغییر است.
در نشست اخیر سازمان ملل، دهها کشور درباره وضعیت انسانی و امنیتی الهول ابراز نگرانی کردند. با این حال، اجماع سیاسی به معنای وجود راهحل اجرایی نیست. کشورهای غربی هنوز حاضر نیستند شهروندان داعشی خود را بازگردانند و کشورهای آسیایی این موضوع را به آینده نامعلوم موکول کردهاند.
اردوگاه الهول نه تنها یک اردوگاه بحرانزده، بلکه یک کانون خطرناک بازتولید داعش است. اگر وضعیت به همین شکل ادامه یابد، ممکن است نسل تازهای از داعش بسیار خطرناکتر، بیپرواتر و تربیتیافتهتر از نسل قبلی از دل همین اردوگاه سر برآورد.