نهضت جنگل، فراتر از قیام محلی بود
به گزارش بخش استانها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از رشت، دکتر علی امیری، پژوهشگر حوزه فرهنگ ظهر امروز در نشست علمی آرمانهای رهبری نهضت جنگل که در سالن جلسات کتابخانه مرکزی رشت برگزار شد، به بررسی ابعاد مختلف قیام میرزا کوچکخان و نهضت جنگل پرداخت و تأکید کرد این جنبش، صرفاً یک قیام محلی نبود بلکه دارای ابعاد ملی و استراتژیک بود.
وی با اشاره به بازه زمانی فعالیت نهضت جنگل، گفت: این قیام از سال 1294 آغاز شد و با توجه به منابع تاریخی، پایان آن در آذر 1300 ثبت شده که در این چند سال، جنبش فراز و فرودهای غیرعادی داشت که با بررسی دقیق هر دوره، میتوان به درک درستتری از تحولات آن رسید.
به گفته پژوهشگر حوزه فرهنگ، برخی پژوهشگران و علاقهمندان به تاریخ سیاسی معاصر ایران، گاه بدون مطالعه جامع همه ایام، اظهار نظر میکنند؛ اما برای تحلیل بیطرفانه و علمی، لازم است کل بازه زمانی و اسناد مرتبط مطالعه شود.
امیری به ویژگیهای رهبری میرزا کوچکخان اشاره کرد و افزود: میرزا همواره با منطق و دوراندیشی عمل میکرد، به عنوان نمونه، در نامهای به مجید الملک، کارگزار مقام خارجی در رشت، پیشبینی کرده بود که تجمع آزادیخواهان ممکن است با شور و شعف بیش از حد همراه باشد و با دستور هوشمندانه، روسای ادارات مستقل شهر در مراسم ترحیم دکتر حشمت حضور یافتند تا نظم حفظ شود و این نمونهای از مدیریت دقیق و مسئولانه میرزا بود.
این پژوهشگر با تأکید بر جایگاه ملی نهضت جنگل بیان کرد: اگرچه قیام در قالب محلی آغاز شد، اما ظرفیتهای ملی نیز داشت و نمایندگان آن با وزرای دولتهای مختلف ملاقات میکردند، مصاحبهای که در تابستان 1299 با میرزا توسط روزنامه ایران انجام شد، نشاندهنده آرمان استقلال وطن و توجه او به مسائل ملی بود.
وی درباره تعامل میرزا با نیروهای خارجی تصریح کرد: در شرایط دشوار و حضور نیروهای خارجی در شمال کشور، میرزا دو مسیر پیش روی خود داشت؛ یا مقابله نظامی گسترده، یا مماشات اصولی برای حفظ آرمان انقلابی خود، او مسیر دوم را انتخاب کرد و تعامل 33 روزه با نیروهای خارجی، نمونهای از هوشمندی استراتژیک او به شمار میرود.
امیری به آخرین مصوبه جمعیت جنگل اشاره کرد و گفت: در 12 مهر 1300، جمعیت جنگل تصویب کرد که تأمین امنیت داخلی گیلان بر عهده آنان باشد و تمامی ساختارهای اداری و نظامی محلی مطابق آرمانهای نهضت اداره شود که این مصوبه نشان میدهد نهضت جنگل، استقلال و آزادی وطن را محور فعالیت خود قرار داده بود و هیچ زیادهخواهی فراتر از این نداشت.
پژوهشگر حوزه فرهنگ تأکید بر اینکه میرزا کوچکخان و یارانش جز برای وطن و درد وطن، انگیزه دیگری نداشتند و اقدامات آنان همواره با هدف تحقق استقلال و آزادی ایران بوده است، افزود: میرزا کوچکخان و یارانش تمام تلاش خود را صرف استقلال و آزادی ایران کردند و هیچگاه به دنبال اهداف تجزیهطلبانه نبودهاند.
اسناد تاریخی نهضت جنگل؛ گنجینهای 7000 برگی در انتظار بازخوانی
وی با اشاره به گستردگی منابع تاریخی، بیان کرد: در بازه زمانی هفت ساله نهضت جنگل، حدود 7000 برگ سند شامل اسناد ژاندارمری، بلدیه، مقامهای خارجی و حکومتهای محلی باقی مانده که از این تعداد، تنها 30 تا 40 درصد به بررسی و معرفی دقیق رسیده و بسیاری از شخصیتهای مرتبط با قیام، هنوز در دل این اسناد منتظر مطالعه و بازخوانیاند.
به گفته امیری، برای مثال، اسناد مربوط به روحانیونی که در رشت با میرزا همکاری داشتند، هم توسط مخبر مقام خارجی انگلیس و هم توسط مأمور اداره نظمیه ثبت شده است، همچنین گزارشهای منتشر شده توسط مجید الملک، کارگزار خارجه انگلیس، با لحن ملی و معتدل و همراه با دغدغههای انقلابی، تصویر واقعی نهضت و میرزا را نشان میدهد.
سوءبرداشتها درباره نهضت جنگل؛ ضرورت مطالعه جامع اسناد داخلی و خارجی
پژوهشگر حوزه فرهنگ به سوءتفاهمهای رایج درباره ارتباط نهضت جنگل با انقلاب روسیه اشاره کرد و گفت: برخی پژوهشگران بدون توجه به متن و مضمون مکاتبات، میرزا و یارانش را تجزیهطلب یا وابسته به بلشویکها معرفی میکنند اما بررسی نامههای میرزا کوچکخان با لنین و دیگر رهبران انقلاب شرق، نشان میدهد که او بارها استقلال و آزادی ایران را تأکید کرده و هیچگونه زیادهخواهی یا گرایش تجزیهطلبانه نداشته است.
این پژوهشگر با بیان اینکه میرزا کوچکخان، با استفاده از نخبگان ایرانی از گوشه و کنار جهان و حتی تحصیلکردههای آلمان، سوئیس، فرانسه و استانبول، توانست نهضتی مقتدر و منسجم در جنگلهای انبوه گیلان شکل دهد و با امکانات محدود، اهداف ملی خود را پیش ببرد، گفت: او همچنین با انتخاب افراد متخصص در کمیسیونهای مختلف کابینه، از جمله بهداری و مهندسی، توانست اداره امور نهضت را با دقت و مدیریت مؤثر پیش ببرد.
امیری تأکید کرد که مطالعات ناقص و برداشتهای سلیقهای برخی پژوهشگران باعث شده تا آرمانهای ملی و پاک نهضت جنگل و رهبری میرزا کوچکخان در ذهن برخیها مخدوش شود، مطالعه دقیق اسناد داخلی و خارجی نشان میدهد که هدف اصلی نهضت، صرفاً استقلال و آزادی وطن بوده است.
انتهای پیام/