سرنوشت کارت بازرگانی در دنیای تجارت بین‌الملل؛ آیا این ابزار منسوخ شده است؟

به گزارش بخش اقتصاد وبانگاه، کارت بازرگانی در ایران مجوزی رسمی است که توسط وزارت صمت و اتاق‌های بازرگانی برای اشخاص حقیقی و حقوقی صادر می‌شود تا امکان واردات و صادرات کالا را فراهم کند. این کارت هویت تجاری بین‌المللی شرکت‌ها را تثبیت می‌کند و بدون آن، تجارت فرامرزی برای بسیاری از کالاها ممکن نیست.

ابزارها و مجوزهای رایج در کشورهای توسعه‌یافته

در کشورهای پیشرفته، ابزارها و سازوکارهای مختلفی جایگزین یا مکمل کارت بازرگانی شده‌اند. این ابزارها شامل ثبت شرکت، شناسه‌های گمرکی-اقتصادی، مجوزهای صادرات و واردات، استانداردهای محصول و مجوزهای تخصصی هستند.

شناسه تجاری-گمرکی (EORI)

برای تجارت با کشورهای عضو اتحادیه اروپا، شرکت‌های صادرکننده یا واردکننده باید دارای شناسه EORI باشند. این شناسه به هر عامل اقتصادی ثبت‌شده اختصاص داده می‌شود تا در فرآیند گمرکی قابل شناسایی باشد. EORI نقش هویت قانونی و گمرکی بازرگان را ایفا می‌کند، مشابه کارت بازرگانی در ایران، اما نه به صورت کارت فیزیکی الزاما و نه با همان شکل حقوقی.

مجوزهای تجارت برای کالاهای خاص

برای کالاهای خاص، به‌ویژه کالاهای حساس یا تحت کنترل، صادرکننده یا واردکننده باید مجوز خاصی از مقامات ذی‌ربط اخذ کند. این مجوزها ممکن است از نهادهای کنترل صادرات، وزارت بازرگانی، امنیت ملی یا نهادهای صنعتی-دفاعی صادر شوند. برای کالاهای معمولی صنعتی یا مصرفی، معمولاً چنین مجوزی لازم نیست.

استانداردها و تعهدات ایمنی-محیط زیستی

کالاهایی که به صورت عمومی استفاده می‌شوند، باید مطابق استانداردهای ایمنی، بهداشتی یا زیست‌محیطی باشند. در اتحادیه اروپا، داشتن CE marking برای بسیاری از محصولات الزامی است. این علامت تضمین می‌کند که کالا مطابق الزامات سلامت، ایمنی و محیط زیستی اتحادیه است.

کنترل صادرات برای کالاهای تحت نظارت

برای برخی کالاها (مانند تکنولوژی حساس، محصولات دفاعی) صادرکننده باید پیش از صادرات از مقامات ذی‌صلاح مجوز بگیرد. این رویه جزئی از سیاست امنیتی-تجاری کشورهایی مانند اتحادیه اروپا و ایالات متحده است.

آیا کارت بازرگانی منسوخ شده است؟

کارت بازرگانی به صورت سنتی و فیزیکی، در بسیاری از کشورها منسوخ شده یا نقشی مشابه با ایران ندارد. با این حال، این به معنی عدم نیاز به مجوز یا هویت تجاری نیست، بلکه ساختار صدور مجوز و هویت تجاری تغییر کرده است.

درس‌هایی برای تجارت در ایران

تجار و بازرگانان ایرانی که قصد صادرات یا تجارت با کشورهای توسعه‌یافته را دارند، باید آماده استفاده از «شناسه گمرکی-اقتصادی»، «مجوزهای قانونی واردات-صادرات»، «استانداردهای بین‌المللی کالا»، «گواهی مبدأ» و «مدارک گمرکی کامل» باشند، نه صرفاً کارت بازرگانی.

رعایت استانداردها و الزامات قانونی کالا مهم‌تر از داشتن کارت بازرگانی است و به کیفیت محصول، انطباق با مقررات و زمان‌بندی صادرات و واردات کمک می‌کند.

ساختار تجاری بین‌المللی به سمت ساده‌سازی، الکترونیکی‌شدن و شفافیت رفته است. بنابراین آشنایی با مقررات بین‌المللی، روش‌های اسنادی و سیستم‌های شناسه تجاری ضروری است.

نتیجه‌گیری

کارت بازرگانی به شکل کلاسیک و سنتی، به عنوان تنها مجوز لازم برای تجارت خارجی در بسیاری از کشورهای پیشرفته وجود ندارد و کارکرد آن به سازوکارهای مدرن‌تر منتقل شده است. اما کارکرد اصلی آن، یعنی ایجاد «هویت قانونی برای تاجر»، «مجاز بودن برای واردات-صادرات» و «قابل قبول بودن در مراجع گمرکی و تجاری» همچنان ضروری است. این کارکرد اکنون با شناسه‌های اقتصادی-گمرکی، مجوزهای واردات-صادرات، استاندارد کالا و مدارک تجارت بین‌المللی تحقق می‌یابد.