تلاش برای احیای روابط اقتصادی ایران و آذربایجان؛ دیپلماسی اقتصادی راهگشا است
به گزارش بخش اقتصاد وبانگاه به نقل از ایسنا، روابط اقتصادی ایران و جمهوری آذربایجان در سه دهه اخیر با فراز و نشیبهایی همراه بوده است. بیشترین سطح روابط در دوره دولتهای یازدهم و دوازدهم رقم خورد. از سال ۱۳۹۲ و با امید به بهبود روابط ایران و غرب، تحولاتی در روابط تجاری و اقتصادی دوجانبه ایجاد شد و همکاریها تا سال ۲۰۲۲ افزایش یافت. حجم مبادلات تجاری دو کشور در سال ۲۰۱۹ به بیش از ۴۹۳ میلیون دلار رسید که سهم صادرات ایران به آذربایجان ۴۵۲ میلیون دلار و سهم صادرات آذربایجان به ایران ۴۱ میلیون دلار بود.
پروژههای کلانی مانند کریدور شمال و جنوب نیز با همراهی روسیه در دستور کار تهران و باکو قرار گرفت. اما از سال ۲۰۱۹، شیوع کرونا، کاهش قیمت جهانی نفت و درگیریهای نظامی آذربایجان با ارمنستان، اثرات منفی بر حجم روابط تجاری آذربایجان با سایر کشورها، از جمله ایران، داشت.
در دو سه سال گذشته، تنشهای سیاسی بهویژه پس از تحولات قفقاز جنوبی و جنگ قرهباغ، نبود راهبرد مشخص در دیپلماسی ایران برای کشورهای همسایه و توقف پروژههای مشترک حملونقلی موجب افت و خیز مبادلات تجاری دو کشور شد و در مقاطعی به کمترین سطح یک دهه اخیر رسید.
با وجود چالشها، ایران و آذربایجان از ظرفیتهای کمنظیری برای همکاری اقتصادی برخوردارند. موقعیت ژئوپلیتیک، نقش ترانزیتی، اشتراکات فرهنگی و مرزی، صنایع انرژی، ساختوساز، خدمات فنی و مهندسی و ظرفیت صادراتی ایران تنها بخشی از فرصتهای همکاری دو طرف است.
حسین پیرموذن، رئیس اتاق مشترک ایران و آذربایجان، با اشاره به لزوم خروج روابط دو کشور از حالت سرد فعلی، تأکید کرد که این هدف تنها از مسیر اقتصاد محقق خواهد شد و نه سیاست. وی معتقد است سفارت ایران در باکو باید نقش اقتصادی پررنگتری ایفا کند و شرایط جاری، زنگ هشدار جدی برای بازنگری در عملکرد دیپلماسی کشور، بهویژه در حوزه همسایگان است.
پیرموذن خاطرنشان کرد که در دولت پیشین، طرح تشکیل معاونت اقتصادی در سفارتخانهها به تصویب رسید، اما بسیاری از سفارتخانهها، از جمله سفارت ایران در آذربایجان، در اجرای این طرح ناکام ماندند. وی عملکرد وزیر امور خارجه و وزارت راه و شهرسازی در قبال آذربایجان را نیز ضعیف ارزیابی کرد و خواستار پاسخگویی آنها نسبت به عملکرد گذشته شد.
رئیس اتاق مشترک ایران و آذربایجان با تأکید بر ضرورت بازتعریف رویکرد سفارت ایران در باکو، گفت که مأموریت اصلی سفارت باید پیشرانی روابط اقتصادی، پشتیبانی از تجار و احیای پروژههای مشترک باشد. وی افزود که اگرچه دیپلماسی سیاسی همچنان مهم است، اما در شرایط فعلی، تمرکز بر دیپلماسی اقتصادی ضرورتی انکارناپذیر است.
به باور وی، بازار آذربایجان برای ایران ظرفیتهای بزرگی دارد و احیای همکاریها نیازمند تغییر رویکرد جدی، غلبه اقتصاد بر سیاست و فعالسازی دیپلماسی اقتصادی است. اگر این تغییر نگاه محقق شود، دو کشور میتوانند دوباره به دوران شکوفایی تجارت، سرمایهگذاری و همکاریهای راهبردی بازگردند.