چرا بسیاری از بیماران دیر متوجه آرتروز میشوند؟
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز گفت: آرتروز به معنای کاهش فضای مفصلی است؛ فضایی که میان دو استخوان وجود دارد و توسط غضروف و مایع مفصلی پوشیده شده و این ساختارها موجب حرکت روان و بدون درد مفصل میشوند. در آرتروز، غضروف تحلیل میرود، فضای بین مفصلی کاهش پیدا میکند و این فرآیند موجب درد، خشکی و محدودیت دامنه حرکتی میشود.
وی درباره عوامل ایجاد آرتروز توضیح داد: برخی عوامل از جمله افزایش سن و ژنتیک اجتنابناپذیر هستند. آرتروز در خانمها شایعتر است و افزایش وزن از مهمترین عوامل تسریعکننده آرتروز محسوب میشود. با افزایش چاقی در جامعه، سن بروز آرتروز حتی از میانسالی به سنین پایینتر رسیده است. آسیبهای ورزشی، ضربات مفصلی، استفاده مکرر یا نامناسب از مفاصل، بیماریهای متابولیک مانند دیابت و اختلالات خونی نیز از دیگر عوامل مؤثر بر بروز آرتروز میباشد.
این فلوشیپ درد درباره علائم هشداردهنده این بیماری گفت: بیماران معمولاً خشکی مفصل را در ساعات ابتدایی صبح یا پس از نشستن طولانیمدت تجربه میکنند. درد، التهاب و در برخی موارد تورم مفصل نیز از نشانههای شایع آرتروز است. بسیاری از بیماران نیز هنگام بالا رفتن از پله یا آغاز حرکت، احساس درد و خشکی دارند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز اظهار کرد: بالا و پایین رفتن از پله به مفاصل فشار مستقیم وارد میکند و یکی از عوامل آسیبزا در افراد مستعد آرتروز است. آرتروز روندی است که در طول زندگی برای اکثر افراد رخ میدهد، اما آنچه اهمیت دارد این است که با اصلاح سبک زندگی، از بروز آن در سنین پایینتر جلوگیری و در صورت ابتلا، از پیشرفت آن جلوگیری کنیم.
خشوعی خاطرنشان کرد: حفظ وزن مناسب، فعالیت بدنی درست، تقویت عضلات اطراف مفصل بهویژه عضلات چهار سر ران، پیادهروی منظم، تغذیه سالم و مصرف ویتامینها و مینرالهای ضروری مانند ویتامین D و کلسیم از راهکارهای مهم پیشگیری و کند کردن روند آرتروز است؛ از این رو، تقویت بافتهای نرم اطراف مفصل مانند عضلات، فشار وارده به مفصل را کاهش میدهد و نقش مهمی در کنترل روند بیماری دارد.
وی در ادامه، درباره استفاده از وسایل کمکی افراد مبتلا به آرتروز گفت: استفاده از عصا، بریس و کفش طبی در مواردی که اختلالات آناتومیکی وجود داشته باشد میتواند در کاهش فشار وارد بر مفصل زانو مؤثر باشد.
خشوعی شرححال دقیق بیمار و معاینه فیزیکی قدم اول تشخیص این بیماری دانست و اظهار داشت: رادیوگرافی ساده، ابزار اصلی برای تعیین شدت آرتروز و درجهبندی آن محسوب میشود و بر اساس شدت آرتروز، درمانهای دارویی، غیر دارویی و در موارد شدید جراحی تعویض مفصل در نظر گرفته میشود.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز درباره روشهای درمان غیر دارویی توضیح داد: ورزشدرمانی، فیزیوتراپی، تقویت عضلات اطراف زانو و کاهش وزن از مهمترین اقدامات در مراحل اولیه است؛ کاهش وزن نهتنها باعث بهبود عملکرد مفصل میشود، بلکه روند تخریب مفصل را نیز برای چندین سال به تعویق میاندازد.
وی در تشریح درمانهای دارویی گفت: در موارد درد شدید، مسکنها و داروهای ضدالتهاب مانند ایبوپروفن و ناپروکسن استفاده میشود. پمادهای موضعی، ترکیبات گیاهی، غضروفسازها و در مراحل شدیدتر نیز تزریق کورتون یا ژل هیالورونیک اسید کمککننده هستند.
خشوعی درباره درمانهای نوین مانند PRP و اوزونتراپی اظهار کرد: این روشها در مراحل خفیف و متوسط مؤثر هستند، زیرا به بازسازی غضروف کمک میکنند؛ اما در موارد پیشرفته که غضروف کاملاً از بین رفته باشد، اثربخشی چندانی ندارند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز درباره بیتوجهی به درمان آرتروز هشدار داد و گفت: بیتوجهی به آرتروز موجب تشدید التهاب، افزایش درد، محدودیت حرکتی، آسیبدیدگی مفصل مقابل، تغییر شکل استخوان، ضعف عضلات اطراف مفصل و اختلال جدی در کیفیت زندگی میشود و این یک چرخه معیوب درد و تخریب را ایجاد میکند که اگر کنترل نشود، همچنان ادامه خواهد داشت.
وی درباره نحوه صحیح نشستن گفت: نشستن دو زانو و چهارزانو بهویژه در فرهنگ عمومی ما بسیار شایع اما آسیبزاست. باید زانوها در زاویه حدود 90 درجه قرار بگیرند و از نشستن روی زمین تا حد امکان پرهیز شود. استفاده از صندلی و سرویس فرنگی برای کاهش فشار بر مفصل ضروری است.
خشوعی در پایان درباره ضرورت استراحت برای افراد مبتلا به آرتروز اظهار داشت: در دورههای درد حاد، استراحت کوتاهمدت مفید است اما ادامه آن موجب ضعف عضلات و تشدید روند بیماری میشود، بنابراین استراحت باید کنترلشده و کوتاهمدت باشد.