دختر شهید رئیسی: زن مسلمان، سرمایه تمدنی و هویتی جامعه اسلامی است
وی با گرامیداشت شب میلاد حضرت زهرا(س) و میلاد امام خمینی(ره)، افزود: در چنین شبی لازم است یاد و نام این بزرگواران را با صلوات و احترام گرامی بداریم؛ چراکه پرداختن به موضوع بانوان و هویت زنانه، بدون توجه به نگاه اهلبیت(ع) ناقص خواهد بود.
فرزند شهید جمهور با اشاره به تحولات اجتماعی جهان و نزدیکشدن به سال جدید میلادی، اظهار کرد: تصور عمومی این است که مسئله زنان مسلمان تنها موضوعی داخلی است؛ اما تحقیقاتی که در دانشگاهها انجام شده و مطالعات متعددی که بررسی کردهام نشان میدهد بخش عمده پژوهشهای جدی درباره زن مسلمان در دانشگاههای خارج از کشور تولید میشود.
وی افزود: جریانهای فکری و مراکز مطالعاتی در غرب سالهاست این پرسش جدی را مطرح میکنند که زنان مسلمان چگونه توانستهاند در جهان پسامدرن و پسامدرنیت، هویت دینی و اجتماعی خود را حفظ کنند.
دختر شهید رئیسی با اشاره به برخی آثار منتشرشده در دانشگاههای آمریکا و اروپا، اظهار کرد: در کتابی که سال 2018 در آمریکا با عنوان سیاست هویت منتشر شده و چند ترجمه از آن نیز در ایران موجود است، یک سؤال کلیدی مطرح میشود: چگونه زنان مسلمان در خیابانهای غربی —از اروپای شرقی و غربی گرفته تا آمریکا— توانستهاند پوشش چادر، حجاب و حتی نقاب خود را حفظ کنند؟
وی افزود: این کتاب بهصراحت طرح میکند که آیا باید با وضع قوانین جدید، استفاده از پوشش اسلامی محدود شود یا خیر؟ این سؤال از دل چالش بزرگتری میآید: آیا حجاب، لیبرالدموکراسی را محدود میکند یا نه؟
غرب و داستان هویت غربی؛ مجادله هویتی در غرب
فرزند شهید جمهور ادامه داد: این پژوهشها نشان میدهد که غرب هنوز نمیداند با این مسئله چگونه برخورد کند. برخی پیشنهاد میکنند محدودیت قانونی اعمال شود، برخی دیگر معتقدند منع حجاب، اصول آزادیهای مدنی را نقض میکند. این بحث نشان میدهد هویت زن مسلمان در جهان مدرن نهتنها از بین نرفته، بلکه به یکی از محورهای اصلی گفتوگوهای آکادمیک و هویتی تبدیل شده است.
وی بیان کرد: شناخت این جریانها برای ما اهمیت دارد؛ زیرا نشان میدهد هویت زن مسلمان، حتی در سختترین شرایط فرهنگی و اجتماعی، توانسته خود را حفظ کند و این موضوع باید الهامبخش برنامهریزیهای داخلی ما باشد.
ضرورت بازخوانی هویت زن مسلمان
فرزند شهید جمهور با تأکید بر اهمیت بازخوانی هویت زن مسلمان اظهار کرد: تاکنون توجه بیشتر معطوف به جریان حقوق زنان شده، اما هویت زن مسلمان بهعنوان کنشگر اجتماعی و تمدنی کمتر مورد تحلیل قرار گرفته است.
وی با اشاره به نشستهای علمی بینالمللی افزود: سال 2019 در نشست علمی با حضور اساتید دانشگاههای خارجی در حوزه ادیان ابراهیمی، یکی از اساتید آمریکایی گفت: «جورابهای شما سفتتر و مقاومتر از جورابهای ماست، زمین زیر پای شما محکمتر است.» این جمله نشان میدهد زنان مسلمان چه ظرفیتهای تمدنی و هویتی ویژهای دارند که خودمان کمتر به آن توجه کردهایم.
فرزند شهید رئیسی با اشاره به جایگاه تاریخی زنان در اسلام بیان کرد: کتاب 6 صفحهای قرآن کریم که در طول 23 سال نازل شد، در تاریخ انسانیت بینظیر است. آیات نه تنها آموزههای دینی، بلکه پاسخ به کنشهای اجتماعی و سیاسی پیامبر اکرم(ص) و جامعه زمانه بودند. هر بار که جامعه یا حکومت اسلامی با مشکل مواجه میشد، آیات راهنمایی و راهبرد ارائه میکردند.
الگوگیری از زنان تاریخ اسلام
فرزند شهید جمهور با تأکید بر نقش زنان مؤثر در تاریخ اسلام اظهار کرد: یکی از زنان برجسته که کمتر به آن توجه شده، خانم فاطمه بنت اسد بود. ایشان در دوره پیامبر اکرم(ص) نه تنها پذیرای پیامبر بود، بلکه نقش فعال و ویژهای در حمایت از کنشگری اجتماعی و سیاسی ایشان داشت. این نمونهها میتواند برای زنان مسلمان در جهان معاصر، بهویژه در سالهای 2025 و 2026، الگویی عملی و الهامبخش باشد.
وی ادامه داد: با تشکیل حکومت اسلامی در مدینه و وقوع جنگهای متعدد، نقش زنان همچون خانم فاطمه بنت اسد در حمایت، هدایت و حضور فعال اجتماعی کاملاً مشهود بود و نشان میدهد زنان مسلمان از ظرفیت ویژهای برای کنشگری اجتماعی برخوردارند.
الگوی تاریخی؛ از فاطمه بنت اسد تا حضرت زهرا(س)
فرزند شهید رئیسی عنوان کرد: شناخت و بازشناسی این ظرفیتها و الگوها، نه تنها موجب تقویت هویت زنان مسلمان در جامعه امروز میشود، بلکه میتواند راهنمای سیاستگذاری و آموزش هویت زنانه اسلامی در جهان پسامدرن باشد.
وی با اشاره به نخستین حضور زنان در عرصه کنشگری سیاسی اسلامی ادامه داد: آیه مبارکه 12 و 13 سوره ممتحنه در پاسخ به پرسش خانم فاطمه بنت اسد نازل شد؛ آیهای که پنج شرط را برای بیعت زنان با پیامبر اکرم(ص) مطرح میکند و نشان میدهد زنان نیز همانند مردان با شرایط مشخص میتوانند در حکومت اسلامی کنشگر فعال سیاسی و اجتماعی باشند.
فرزند شهید جمهور با اشاره به نقش ارزنده مادران و همسران شهدا و زنان مقاوم اظهار کرد: مقامات دنیوی چندساله و محدودند، اما مقام اخروی و پاداش الهی، آن چیزی است که شما زنان مقاوم و مادران شهدا آن را کسب کردهاید. مسیر شما ادامهدهنده راه انبیاست؛ همانطور که در زیارت امام رضا(ع) نیز آمده: السلام علیک یا وارث آدم، ابراهیم، اسماعیل، موسی، عیسی و رسولالله، بنابراین بازگشت ما به داشتههای تمدنی و هویتیمان ضروری است. زنان مسلمان سرمایهای عظیم و ریشهدار دارند که باید دوباره آن را به درستی ببینند.
وی اضافه کرد: حضرت زهرا سلاماللهعلیها یک کنشگر سیاسی تمامعیار بود. ایشان در دوره حکومت پس از رحلت پیامبر(ص)، بهتنهایی 40 روز به درِ خانه انصار رفت تا آنان را به عهد اولیهشان با پیامبر بازگرداند. این سطح از اراده تاریخی و سیاسی، نمونهای بینظیر در تاریخ اسلام است.
دختر شهید جمهور افزود: حضرت زهرا(س) دوشنبهها و پنجشنبهها به زیارت شهدای احد میرفتند و برای آنان میگریستند؛ از جمله برای شهید بزرگواری که نماینده پیامبر در مدینه و مسئول آموزش قرآن بود. او حتی پیش از ورود پیامبر، زمینههای فرهنگی و قرآنی جامعه اسلامی را بنا کرد و در جنگ احد به شهادت رسید.
نقش بانوان در عصر معاصر؛ مسیر زنان مقاوم امروز
وی بیان کرد: شهادت برای شهدا مقام است، و برای خانوادههایشان مسیر. دختر شهید بودن بار مسئولیتی سنگینتر از دختر رئیسجمهور بودن دارد. این نسبت، توفیق و در عین حال تکلیف است. اگر مقامهای دنیوی با روح شهادت پیوند نخورد، گذر از آن بسیار دشوار میشود. اما وقتی مسیر با یاد شهدا گره میخورد، دنیا و آخرت معنا پیدا میکند.
فرزند شهید جمهور با اشاره به جایگاه جریانات فرهنگی و قرآنی در هویتسازی جامعه امروز خاطرنشان کرد: جریانات فرهنگی ـ قرآنی و جریانات فرهنگی ـ سیاسی، فرزندان افتخار انقلاب هستند و سرمایه اصلی مقاومت در کشور به شمار میآیند. اگر امروز در دوره پس از امام انقلاب زندگی میکنیم، باید همواره روح بلند ایشان را با حضرت زهرا(س) متصل بدانیم و برای رضایت الهی تلاش کنیم، آرزو داریم خداوند متعال از ما راضی باشد و روح ما را در خدمت حضرت زهرا سلاماللهعلیها قرار دهد تا شرمنده شهدا و مقامات عالی آنان نشویم.