خاک سالم کلید تامین امنیت غذایی است؛ نباید به نقطه بیبازگشت برسیم
خاک سالم؛ ضامن امنیت غذایی و تابآوری اقتصادی
وی با اشاره به تجربه خود در وزارت کشور در حوزه مدیریت سیلابها و مقابله با بحرانهای زیستمحیطی،افزود:خاک به دلیل نقش حیاتی در تولید غذای پایدار، کاهش آسیبهای اقتصادی و جلوگیری از فرسایش و بیابانزایی، باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. کشت فراسرزمینی که این روزها مطرح است، نشان میدهد خاک سالم یک سرمایه راهبردی و منبع ارزشمند اقتصادی است.
جمالینژاد تأکید کرد:خاک سالم هزینه تولید را کاهش و بهرهوری را افزایش میدهد و کشور را در برابر شوکهای اقتصادی مقاوم میسازد. هر سانتیمتر آن سرمایهای راهبردی برای ایران محسوب میشود.
تهدیدات جدی و پیامدهای ویرانگر فرسایش خاک
استاندار اصفهان گفت:متأسفانه تاکنون این توجه کافی نبوده و فرسایش خاک و تهدیدهای زیستمحیطی، پیامدهای جدی اقتصادی و اجتماعی، از جمله مهاجرتهای گسترده، برای استانها به دنبال داشته است. در مقابل سرعت نگرانکننده فرسایش خاک در کشور و حتی برخی اقدامات نادرست کشاورزی، اندک خاک باقیمانده نیز نابود میشود.
وی گسترش بیابانزایی و فرسایش بادی را تهدیدی جدی برشمرد و افزود:ریزگردها و غبار محلی نه تنها سلامت مردم را به خطر انداخته، بلکه برخی روستاها در شرق کشور در عمل زیر شن مدفون شدهاند.
راهکارهای کلیدی؛ از دانش و فناوری تا عزم ملی
جمالینژاد نقش دانشگاهها و نخبگان علمی در حفاظت و مدیریت خاک را حیاتی خواند و اظهار کرد:دانشگاهها باید خط مقدم شناسایی تهدیدها و ارائه راهکارهای علمی باشند. دانشگاههای بزرگ اصفهان از بهترینهای جهان در حوزه خاکشناسی هستند اما متأسفانه مانند آب، برای خاک کسی فریاد نمیزند. سیاستگذاری بدون پشتوانه علمی میتواند فاجعهبار باشد. وی با اشاره به برنامههای دولت برای مقابله با تخریب خاک گفت:اقدامات بیابانزدایی، آبخیزداری، توسعه سامانه ملی نقشههای خاک، اجرای طرحهای دانشبنیان و استفاده از فناوریهای نوین در بازسازی اکوسیستمها، از جمله برنامههای کلیدی ما هستند که تنها با مشارکت کشاورزان و ذینفعان محقق میشود.
وی در پایان بر اهمیت تدوین سند ملی پایش و حفاظت خاک،ایجاد سامانههای هوشمند پایش سلامت خاک، استفاده از کودهای زیستی، معرفی اقتصاد چرخشی خاک، توسعه صنایع تبدیل پسمانها و برندسازی محصولات کشاورزی تأکید کرد و گفت:خاک، سرمایه ملت، هویت تمدنی، بنیان اقتصاد و میراث ماست. حفاظت از آن انتخاب امروز ما نیست بلکه وظیفهای تاریخی است که باید با عزم ملی، سیاستگذاری علمی و مشارکت ذینفعان اجرایی شود. اصفهان باید به شهری کاملاً دوستدار محیطزیست تبدیل شود.
برنامه ملی اقلیم از الزام به توصیه تبدیل شد؛ اصفهان در آستانه نقطه بیبازگشت
در ادامه این مراسم داریوش گلعلیزاده، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان، با تأکید بر اهمیت حفاظت از خاک و مقابله با تغییر اقلیم اظهار داشت: خاک یکی از منابع حیاتی تولید غذا و ذخیره کربن است، اما متأسفانه ما نسبت به آن غافل هستیم. فعالیتهای انسانی، از جمله شخم زدن غیرعقلانی و رهاسازی پسماند و فاضلابهای آلوده، باعث کاهش ظرفیت خاک در ذخیره کربن و افزایش انتشار گازهای گلخانهای شده است.
وی افزود: این در حالی است که خاک بهعنوان بزرگترین منبع تولید جهان، ظرفیت عظیمی برای جذب بیش از دو هزار و پانصد میلیارد تن کربن (دو تا سه برابر اتمسفر) دارد که به دلیل اقدامات نادرست در حال نابودی است.
تصویب برنامه مدیریت تغییرات اقلیمی و تبدیل آن به توصیهنامه
مدیرکل حفاظت محیطزیست استان با اشاره به قانون برنامه هفتم توسعه افزود:برای نخستین بار، در بند “ط” ماده 20 این برنامه (بر اساس متن دوم)، سازمان محیط زیست مکلف شد برنامه جامع مدیریت تغییرات اقلیمی را با چهار هدف افزایش سازگاری، کاهش آسیبپذیری، توسعه اقتصاد و صنعت کمکربن و تحقق تعهدات بینالمللی تدوین کند.
وی ادامه داد:این برنامه با استناد به سیاستهای کلی محیطزیست ابلاغی مقام معظم رهبری تنظیم شده است. آییننامه این برنامه نیز تهیه و به تصویب دولت رسید، اما متأسفانه از حالت الزامآور و عملیاتی خارج و به توصیهنامه تبدیل شد. با این حال، فرصت مناسبی باقی است تا دستگاههای اجرایی در قالب قوانین و برنامههای بودجهای، آن را به یک برنامه عملیاتی احیا کنند.
وضعیت بحرانی محیط زیست اصفهان و ضرورت افزایش تابآوری
گلعلیزاده وضعیت محیط زیست این استان را بحرانی توصیف کرد و گفت:ما با مجموعه کاملی از چالشهای جدی از جمله آلودگی شدید هوا، خشک شدن زایندهرود، پر شدن تالاب گاوخونی و گسترش بیش از یک میلیون هکتار کانون بحرانی گرد و غبار مواجه هستیم. این گرد و غبار ناشی از فرسایش بادی خاک است که هم خاک حاصلخیز را میرباید و هم آثار زیانباری بر سلامت مردم و محیط زیست وارد میکند. همچنین تغییرات الگوی بارش منجر به سیلابهای مخرب شده است.
وی با اشاره به ضرورت آمادهسازی استان در برابر پیامدهای تغییر اقلیم تأکید کرد:ما باید تابآوری سرزمین خود را به سرعت افزایش دهیم و تصمیمهای سخت و فوری بگیریم. در هفت ماهی که افتخار شهروندی اصفهان را دارم، بارها گفتهام که اگر امروز تصمیم سخت نگیریم، فردا مجبور به تصمیمهای سختتری خواهیم شد و نباید اجازه دهیم به نقطه بیبازگشت برسیم. خوشبختانه برنامه استانی سازگاری با تغییرات اقلیمی به زودی با همت استاندار و همکاری همه دستگاهها تدوین و اجرا خواهد شد.
همکاری با مراکز علمی و برنامههای عملیاتی پاکسازی
گلعلیزاده بر اهمیت همکاری با مراکز علمی و تحقیقاتی تأکید کرد و گفت:سالهاست فاصلهای طولانی میان اجرای پروژهها و ظرفیتهای علمی ایجاد شده است. خوشبختانه دانشگاهها و مراکز علمی استان، از طریق کنسرسیوم دانشگاههای برتر و شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان، آمادهاند تا دانش و تجربیات خود را در حوزه احیای خاک و محیط زیست به کار گیرند.
وی در بخش دیگری با اشاره به برنامههای اجرایی بیان کرد:آلودگی خاک ناشی از نشتی خطوط نفتی و پسماندهای صنعتی بسیار نگرانکننده است. با هماهنگی دادگستری و مدیریت بحران استان، نشستهای مشترکی با فرمانداران برگزار شده و هفته آینده آنان گزارش عملیاتی ارائه خواهند داد تا پاکسازی اراضی آلوده با مشارکت گسترده مردم و ظرفیتهای محلی انجام شود. مردم همیشه پیشرو بودند و اگر نقش آنها به درستی تعریف شود، جلوتر از دستگاههای دولتی عمل خواهند کرد.
گلعایزاده در پایان خاطرنشان کرد:صنایع استان نیز براساس قانون موظف به پایش مداوم وضعیت خاک هستند، اما این کار نیازمند امکانات و هماهنگی بیشتر است. توجه ویژه همه دستگاهها و صنایع به پایش آلایندگی، به همراه همافزایی اجرایی و علمی، ضروری است تا خاک استان به عنوان سرمایه ملی برای نسلهای آینده حفظ شود و آثار زیانبار آن بر سلامت مردم کاهش یابد.