کلید حفاظت بلندمدت جنگلهای زاگرس کجاست؟
این مراسم فرصتی بود تا نتایج پروژههای کلیدی که مستقیماً بر اقتصاد دامپروری و پایداری منابع طبیعی استان تأثیرگذار هستند، مورد توجه قرار گیرد. در حاشیه این رویداد، مصاحبههایی با پژوهشگران شاخص صورت پذیرفت که در ادامه گزارش به تفصیل مهمترین دستاوردهای آنها پرداخته شد.
پایش ساختار و تنوع زیستی زاگرس در دستور کار تحقیقات کشاورزی استان ایلام
طرح جامع پایش و مدیریت جنگلهای زاگرس در استان ایلام که با هدف بررسی روند تغییرات و اتخاذ تصمیمات مدیریتی قاطع برای جلوگیری از زوال این منابع حیاتی اجرا میشود، وارد مراحل پیشرفته خود شده است.
ناهید جعفریان، پژوهشگر بخش تحقیقات جنگلها و مراتع مرکز تحقیقات کشاورزی ایلام، در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری تسنیم از ایلام، اظهار کرد: این پایش در قالب چندین زیرپروژه تخصصی از جمله پروژه ساختار جنگل و پروژه خاک در حال انجام است تا تصویری جامع از وضعیت اکوسیستم جنگلی به دست آید.
وی با اشاره به وضعیت اجرای طرح، گفت: فاز اول این پایش که شامل یک دوره پنج ساله بود، با انجام دو برداشت میدانی، با موفقیت به پایان رسید و در حال حاضر که در فاز دوم پروژه هستیم، یک بازه زمانی کوتاهتر دو و نیم ساله دارد و تنها یک دوره برداشت تاکنون صورت پذیرفته است.
جعفریان با بیان اینکه هدف اصلی این طرح، نه صرفاً شناسایی وضعیت، بلکه فراهم آوردن مبنای علمی و دادهمحور برای تصمیمگیریهای مدیریتی است، گفت: نتایجی که از پایش ساختار جنگل و خصوصیات خاک در فاز دوم به دست میآید، مستقیماً در تدوین راهکارهای عملی برای جلوگیری از هرگونه زوال و تخریب در جنگلهای زاگرس استان ایلام تأثیرگذار خواهد بود.
پژوهشگر بخش تحقیقات جنگلها و مراتع مرکز تحقیقات کشاورزی ایلام، با اشاره به لزوم پیگیری این روند، تصریح کرد: از آنجایی که فاز دوم پروژهای فشردهتر است، انتظار میرود در زمان کوتاهتری به نتایج مهمی دست یابیم، با این حال، ما هنوز به جمعبندی نهایی برای اجرای اقدامات مدیریتی قاطع نرسیدهایم و در حال رصد مستمر دادهها هستیم.
جعفریان با بیان اینکه در فرآیند آماربرداری ساختار جنگل شاخصهای کمی دقیقی اندازهگیری میشوند، افزود: قطر تنه که در سه سطح قطر یقه، قطر برابر سینه و اندازه گیریهای دیگر مورد سنجش قرار میگیرد، به همراه میزان و وضعیت خشکیدگی درختان ثبت میشود.
این پژوهشگر با اشاره به اهمیت بررسی پوششهای گیاهی در این پایش، گفت: در بحث پوششهای گیاهی، تمرکز اصلی بر روی تنوع گونههای علفی است تا مشخص شود روند کلی تنوع زیستی در جنگلهای منطقه به چه سمتی پیش میرود.
ارزیابی عوامل تخریب انسانی و طبیعی
وی با بیان اینکه یکی دیگر از محورهای کلیدی این طرح، بررسی عوامل تهدید کننده جنگل است، افزود: در سایتهای مربوط به ساختار، ما به صورت همزمان عوامل تخریب انسانی و طبیعی را بررسی میکنیم، مواردی مانند هرس کردنهای غیراصولی که از جمله عوامل تخریب انسانی است، به دقت مورد رصد قرار میگیرد.
جعفریان با بیان اینکه در بخش مربوط به خاک نیز، پژوهشگران مرکز تحقیقات ایلام بر روی خصوصیات فیزیکی خاک متمرکز هستند تا تصویری جامع از وضعیت زیرساختهای جنگل به دست آورند، گفت: نتایج حاصل از این سه حوزه (ساختار، خاک و تنوع زیستی) مبنای تدوین راهکارهای مدیریتی برای حفاظت از جنگلهای زاگرس در برابر تخریبهای احتمالی خواهد بود.
این اقدامات در حالی صورت میگیرد که جنگلهای زاگرس، به عنوان ریههای تنفسی غرب کشور، همواره تحت تأثیر عواملی چون تغییرات اقلیمی، آتشسوزیها و فشارهای معیشتی قرار دارند و پایشهای علمی مستمر، کلید اصلی حفاظت بلندمدت از این گنجینه ملی تلقی میشود.
انتقال موفق ژن دوقلوزایی افشاری به گوسفند کوردی ایلام
جواد احمدپناه، رئیس بخش تحقیقات علوم دامی مرکز تحقیقات کشاورزی و عضو هیئت علمی، در حاشیه ی این مراسم در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری تسنیم از ایلام، با بیان اینکه انتقال موفقیتآمیز ژن دوقلوزایی (FecB) که در نژاد گوسفند افشاری تثبیت شده بود، به جمعیت گوسفند کردی استان ایلام انجام شد، اظهار کرد: هدف اصلی این طرح، بهبود عملکرد اقتصادی گلههای گوسفند کوردی است که بخش اعظم جمعیت دامی استان را تشکیل میدهند، اما متأسفانه نرخ دوقلوزایی در آنها پایین (حدود 10 درصد یا کمتر) است.
وی با اشاره به ارزش اقتصادی بالای افزایش زایش در دامداری، توضیح داد: ما این ژن را به گوسفند کوردی منتقل کردیم و پس از غربالگری، برههای ماده حامل این ژن را پرورش دادیم تا به عنوان دام مولد جایگزین وارد چرخه شوند.
رئیس بخش تحقیقات علوم دامی مرکز تحقیقات کشاورزی و عضو هیئت علمی، گفت: نتایج اولیه نشان میدهد که برههای حاصل از این انتقال ژنی، به طور متوسط 50 درصد تعداد برههای بیشتری در مقایسه با گوسفند خالص کوردی تولید کردهاند.
احمدپناه با بیان اینکه با وجود این موفقیت، لازم است این ژن به صورت کنترل شده در جمعیت گوسفند کوردی تثبیت شود و از هرگونه آمیختگیهای بیرویه جلوگیری گردد، گفت: این فرآیند باید حتماً تحت کنترل و با ابزارهای علمی پیش برود تا اصلاح نژاد به شکلی پایدار محقق شود.
نژاد کوردی گوسفند، قطب تولید گوشت است/ لزوم توجه ویژه به پژوهشهای دامپروری در شرایط خشکسالی
فرشاد یاسمی مدیرکل امور عشایر استان ایلام، در حاشیه این مراسم در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری تسنیم از اظهار داشت: توجه ویژه به بخش دامپروری استان، به ویژه در سایه خشکسالیهای اخیر، و گنجاندن پژوهشهای مرتبط با این حوزه در برنامههای توسعه استان ضرورت دارد
وی با اشاره به جایگاه ایلام به عنوان قطب دامداری کشور، نژاد گوسفند کوردی را به عنوان بهترین نژاد استان معرفی کرد و گفت: این نژاد به لحاظ تولیدات دامی، هم با شرایط استان سازگار بوده و هم بهترین نوع گوشت کشور را تولید میکند.
وی افزود: در حال حاضر استان ایلام تقریباً سه برابر نیاز خود، گوشت تولید میکند که نشاندهنده ظرفیت بالا در این بخش است.
لزوم پژوهش در اصلاح نژاد و تغذیه دام
رئیس امور عشایر استان با بیان اینکه در این جلسه (مراسم گرامیداشت هفته پژوهش) برنامه کلی پیشنهادی برای تولید دام ارائه نشد، تصریح کرد: بر اساس پیگیریها با مرکز تحقیقات استان و تفاهمنامههای موجود، پژوهشهایی در دست اقدام است که بر روی اصلاح نژاد و تغذیه دام متناسب با شرایط خشکسالی تمرکز دارد.
وی ضمن قدردانی از تلاشهای صورت گرفته، عنوان کرد: از آنجایی که مباحث پژوهشی زمانبر است، انتظار داریم سازمان تحقیقات کشور در تدوین برنامههای پیشنهادی آتی برای استان، بحث دام و شرایط سخت تولید را در کنار کشاورزی به طور جدی در نظر بگیرد تا بتوانیم به نتایج قطعی و ملموسی در راستای پایداری تولید دست یابیم.
تأکید بر نقش محوری پژوهش و الگوی بهینه کشت در توسعه کشاورزی ایلام
علی نجفیفر، رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی در این مراسم که با حضور جمعی از مسئولان برگزار شد، با تقدیر از همکاری نزدیک سازمان جهاد کشاورزی و ادارات تابعه، رویکرد موسسهمحور را عاملی کلیدی برای ارتقاء خدماترسانی به کشاورزی استان عنوان کرد و گفت: این رویکرد موجب ارائه خدمت بهتر به توسعه بخش کشاورزی استان میشود.
وی در ادامه با اشاره به لزوم تدوین طرح الگوی بهینه کشت استان افزود: اجرای این طرح منوط به مطالعه دقیق پهنهبندی اراضی کشاورزی بر اساس شاخصهای اکولوژیکی، اقتصادی، اجتماعی و راهبردی است که در نهایت به توسعه پایدار و اقتصادی کشاورزی استان منجر خواهد شد.
نجفیفر گفت: فناوری کشاورزی و همکاریهای چندجانبه در سالهای اخیر به یکی از محورهای اصلی فعالیتهای مرکز تحقیقات تبدیل شده است.
اجتهاد و تحقیق در مبانی دینی و علمی
حجتالاسلام محمدصادق پیمایی، مسئول حوزه نمایندگی ولی فقیه در سازمان جهاد کشاورزی استان ایلام، نیز در این مراسم با اشاره به تقسیمبندی مردم در قرآن به دو گروه تأثیرگذار و تأثیرپذیر، اظهار داشت: اکثریت مردم در امور تخصصی مانند پزشکی و کشاورزی به رویکرد تقلید روی میآورند، اما پژوهشگران به دلیل پشتوانه علمی، مرجع و محل رجوع واقعی محسوب میشوند.
وی افزود: اجتهاد بدون تحقیق بیثمر است و ریشه بسیاری از مشکلات کشور و دانشگاهها را در نبود پشتوانه علمی و پژوهشی دقیق دانست که موجب تکراری شدن و بینتیجه ماندن کارها میشود.
حجتالاسلام پیمایی نتیجهگیری خود را اینگونه اعلام کرد: هیچ روشی بالاتر از تحقیق وجود ندارد و اعتماد به پژوهشگران راهنمای مسیر صحیح است.