تنشهای مرزی تایلند و کامبوج؛ فروپاشی آتشبس ترامپ و احیای درگیریها
به گزارش بخش بینالملل وبانگاه بر اساس دادههای منتشرشده در خبرگزاری مهر، تنشها در مرز تایلند و کامبوج بار دیگر بالا گرفته و آتشبس ششم اکتبر که دونالد ترامپ آن را دستاوردی دیپلماتیک برای خود میدانست، از بین رفته است. درگیریهای اخیر نشان داد که دیپلماسی سطحی و فشارهای اقتصادی نمیتوانند جایگزین راهحلهای ساختاری برای اختلافات ریشهدار تاریخی شوند.
حملات هوایی تایلند و آتش توپخانه کامبوج، تلفات غیرنظامی و نظامی از هر دو طرف و آوارگی حدود ۴۰۰ هزار نفر را در پی داشته است. این درگیریها نشان میدهد که صلح واقعی در این منطقه نیازمند چیزی فراتر از یک مراسم امضای رسمی است. سیهاساک فوانگکِتکئو، دیپلمات ارشد و مقام وزارت خارجه تایلند، در گفتوگو با شبکه الجزیره اعلام کرد که «در شرایط فعلی هیچ فضایی برای دیپلماسی وجود ندارد».
این درگیریها که از روز یکشنبه هفتم دسامبر (۱۶ آذر) آغاز شد، نه تنها توافق اکتبر را به چالش کشید، بلکه توهم ترامپ و تیم دیپلماسی او را نیز آشکار ساخت. آنها تصور میکردند که با یک آتشبس فوری و فشار اقتصادی میتوان اختلافات تاریخی و هویتی صدساله میان دو کشور همسایه را پایان داد.
«پره ویهیار»؛ میراث تاریخی یا میدان جنگ
معبد باستانی پره ویهیار که در قرون یازدهم و دوازدهم میلادی در دوران طلایی امپراتوری خمر ساخته شد، امروز نماد اختلاف عمیق میان دو کشور همسایه است. این معبد هندو که بعدها به معبد بودایی تبدیل شد، بر صخرههای تند رشتهکوه دانگرک قرار دارد و مرز طبیعی میان کامبوج و تایلند محسوب میشود.
ریشه اختلاف کنونی به معاهدات فرانسه-سیام (نام قبلی تایلند) در سالهای ۱۹۰۴ و ۱۹۰۷ بازمیگردد. دیوان بینالمللی دادگستری در لاهه در سال ۱۹۶۲ حکم داد که معبد متعلق به کامبوج است، اما وضعیت اراضی اطراف آن مبهم باقی ماند. این ابهام به بذر اختلافات آینده تبدیل شد. در سال ۲۰۰۸، زمانی که کامبوج معبد پره ویهیار را برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو نامزد کرد، تنشها دوباره شعلهور شد و درگیریهای مسلحانه میان سالهای ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۱ حداقل ۲۰ کشته بر جای گذاشت.
درگیریهای سال ۲۰۲۵ نیز از همین منطقه آغاز شد. در ۲۸ مه ۲۰۲۵، یک درگیری نزدیک معبد پره ویهیار به کشته شدن یک سرباز کامبوجی انجامید و ماهها تنش را رقم زد. سپس در ۲۴ ژوئیه، پنج روز جنگ سنگین با استفاده از توپخانه سنگین و حملات هوایی تایلند حداقل ۴۸ کشته و آوارگی بیش از ۳۰۰ هزار نفر را به دنبال داشت.
شکست دیپلماسی ترامپ
دونالد ترامپ در ۲۶ اکتبر ۲۰۲۵ در کوالالامپور بر سر توافق آتشبس میان تایلند و کامبوج نظارت کرد و این لحظه را یک پیروزی دیپلماتیک بزرگ خواند. اما واقعیت چیز دیگری بود. کمتر از دو هفته پس از امضای توافق، تایلند پیشرفت در اجرای آن را متوقف کرد. مشکل اساسی در رویکرد ترامپ این بود که او اختلاف تایلند و کامبوج را صرفاً یک مسئله امنیتی کوتاهمدت تلقی کرد که با فشار اقتصادی و یک آتشبس فوری قابل حل است.
آیندهای مبهم
امروز، وضعیت در مرز تایلند و کامبوج خطرناکتر از هر زمان دیگری در دهه گذشته است. درگیریها با استفاده از موشکها، پهپادها و توپخانه سنگین ادامه دارد و به چندین نقطه در امتداد مرز گسترش یافته است. سیهاساک فوانگکِتکئو، دیپلمات ارشد و مقام وزارت خارجه تایلند نیز تأکید کرد: «دیپلماسی زمانی کار میکند که شرایط فضایی برای آن فراهم باشد. متأسفانه در حال حاضر ما چنین فضایی نداریم». آمریکا نیز اعلام کرده که ترامپ به توقف خشونت متعهد است و انتظار دارد دولتهای کامبوج و تایلند به طور کامل به تعهدات خود عمل کنند.
احتمال تشدید جنگ وجود دارد و رسانههای تایلندی نقل میکنند که رئیس ستاد ارتش گفته هدف تایلند «از کار انداختن ارتش کامبوج برای مدت طولانی» است. در مجموع، افق پیش رو تاریک است و در بهترین حالت، فشارهای بینالمللی و خستگی از جنگ میتواند به آتشبس موقت دیگری منجر شود، اما بدون حل اختلاف اصلی، این آتشبس نیز شکننده خواهد بود.