جنگل تا تاریخ؛ چرا نهضت میرزا هنوز الهامبخش است؟
وی با بیان اینکه نهضت جنگل در «یکی از حساسترین دورههای تاریخی ایران» برپا شد، افزود: میرزا کوچکخان از «جوانمردان غیور و فرزندان شایسته رشت» بود و یاران او را «نخبگان دلداده و دلسوز ایران» تشکیل میدادند، این نهضت نزدیک به هفت سال بر آرمانهای نخستین خود ایستادگی کرد و توانست بخش مهمی از اهداف اعلامشده را محقق کند.
این پژوهشگر فرهنگی فشارهای همهجانبه داخلی و خارجی را عامل اصلی دشواریهای نهضت عنوان کرد و گفت: نهضت جنگل در فراز و فرود سختی قرار گرفت و فشارهای عناصر وابسته به قدرت، از هر سو عرصه را بر میرزا و یارانش تنگ کرد.
امیری شهادت میرزا را نتیجه همین فشارهای سیاسی و امنیتی دانست و بیات کرد: این واقعه «پایان حیات رهبر نهضت اما نه پایان مکتب فکری او» بود.
وی با اشاره به سرنوشت یاران میرزا پس از واقعه شهادت رهبر نهضت گفت: بسیاری از آنان در سالهای بعد، هر یک به فراخور شرایط اجتماعی و سیاسی خود، تلاش کردند آرمان «استقلال وطن و خدمت به آب و خاک ایران» را زنده نگه دارند.
پژوهشگر حوزه فرهنگ تأکید کرد بخش قابلتوجهی از همراهان میرزا بعدها به چهرههای اثرگذار در شهرها، استانها و حتی در سطح ملی تبدیل شدند و نقش مهمی در تداوم جریان فکری و اجتماعی نهضت ایفا کردند.
امیری نهضت جنگل را «حرکتی برخاسته از غیرت، استقلالطلبی و هویت ایرانی» توصیف کرد: میراث آن همچنان در حافظه تاریخی گیلان و ایران زنده است و مسیر پژوهشهای تاریخی امروز را نیز تحت تأثیر قرار میدهد.