«مسیر ترامپ» در ارمنستان؛ تلاشی برای مهار ایران و روسیه در قفقاز
ایده ایجاد «طرح مسیر ترامپ برای صلح و شکوفایی بینالمللی» در جنوب ارمنستان، گمانهزنیها درباره علل علاقه آمریکا به حضور در این منطقه را افزایش داده است. این مسئله ابعاد ژئوپلتیک مهمی دارد و در صورت تحقق منجر به حضور مستقیم آمریکا در نزدیکی مرزهای ایران و روسیه و باز شدن پای آمریکا به دریای خزر نیز خواهد شد.
شباهتهای مسیر ترامپ و کانال پاناما
به گزارش بخش بینالملل وبانگاه بر اساس دادههای منتشرشده در خبرگزاری مهر، میتوان مسیر ترامپ در جنوب قفقاز را کانال پانامای آمریکا در خشکی توصیف کرد؛ به خصوص که این دو مسیر ترانزیتی از جهات مختلف به یکدیگر شباهت دارند:
- گذرگاه ترانزیتی در قالب کریدور: هر دو مسیر، راهی حیاتی برای عبور کالا، انرژی یا ترانزیت بین مناطق مهم با کاستن از مسافت و زمان مورد نیاز محسوب میشوند. مسیر ترامپ قرار است یک گذرگاه زمینی باشد که بخش اصلی خاک جمهوری آذربایجان را به منطقه نخجوان و از آنجا به ترکیه و اروپا متصل کند و شامل راهآهن، خطوط نفت، گاز، فیبر نوری و زیرساختهای حملونقل خواهد بود. کانال پاناما هم یک آبراه حیاتی است که اقیانوس اطلس و آرام را به هم وصل میکند و مسیر دریایی تجارت بین شرق و غرب جهان را بسیار کوتاهتر میکند.
- اهمیت استراتژیک برای تجارت بینالمللی و ارتقای نقش ژئوپلیتیک آمریکا: مسیر ترامپ میتواند نقشی مهم در ترانزیت کالا، انرژی، تقویت ارتباطات و نفوذ میان کشورهای منطقه قفقاز، آسیای مرکزی، ترکیه و اروپا با محوریت آمریکا داشته باشد و یک مسیر هموار و تثبیت شده بین این کشورها برای کاهش نفوذ و اهمیت ترانزیتی و ژئوپلیتیکی ایران و روسیه و چین ایجاد کند. کانال پاناما هم مدتهاست به یکی از حیاتیترین آبراههای تجاری جهان با اعمال نفوذ آمریکا مبدل شده و اتصال دو اقیانوس را ممکن میسازد.
- نماد نفوذ و قدرت بینالمللی برای کشورهای کنترلکننده: مدیریت مسیر ترامپ و اعطای امتیاز توسعه آن به آمریکا توسط ارمنستان و استفاده از آن به مثابه ابزاری برای تأثیرگذاری در قفقاز، نشاندهنده تلاشی برای تکمیل پروژه قدرت آفرینی و نفوذ فراملی آمریکا است. ایجاد و کنترل مسیر ترامپ، در شرایطی که این کشور با چین برای کسب هژمونی در جهان دست و پنجه نرم میکند، در صورت تحقق نماد نفوذ بزرگ منطقهای و جهانی آمریکا خواهد شد.
سفره پرنعمت مسیر ترامپ
آمریکا قصد دارد ۱۵۰ میلیون دلار برای ایجاد مسیر ترامپ اختصاص دهد. این مسیر در داخل خاک ارمنستان تنها ۴۲ کیلومتر طول دارد، اما این پروژه به ایالات متحده اجازه میدهد تا کنترل حجم عظیمی از منابع طبیعی، از جمله مواد معدنی حیاتی آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی را به دست گیرد.
استان سیونیک ارمنستان ۸ درصد از ذخایر مولیبدن جهان را در خود جای داده است. این مقدار دو برابر کل ذخایر مولیبدن روسیه است. علاوه بر این، کارخانه مس و مولیبدن زنگزور که در حال حاضر در شهر کاجاران در استان سیونیک فعالیت میکند، ۷ درصد از ذخایر جهان را در اختیار دارد و کارخانه مس و مولیبدن آگاراک در نزدیکی آن تقریباً ۱ درصد از این ذخایر را در اختیار دارد. استان سیونیک همچنین ۱.۵ درصد از ذخایر آهن جهان به ارزش ۱ تریلیون دلار را در خود جای داده و همچنین ذخایر عظیمی از طلا و نقره دارد.
ایران چه باید بکند؟
ایران باید مسیرهای کریدوری خود را تکمیل کند و ایجاد راهآهن را به طور جدی در کریدور ارس در دستور کار خود قرار دهد. تقویت روابط با ارمنستان نیز باید در دستور کار ایران باشد. ایجاد مسیر ترامپ برخلاف منافع ارمنستان است زیرا حاکمیت این کشور بر استان حساس سیونیک در مرز ایران را به خطر انداخته و زمینه ساز دستکاری های هویتی و جمعیتی در این استان و جدایی آن از ارمنستان میشود.
تعمیق همکاری با روسیه و چین برای حفظ توازن در منطقه قفقاز نیز بسیار مهم است. مسیر ترامپ، در واقع کاهش نفوذ هر سه کشور در قفقاز را هدف قرار داده و ایران میتواند همکاری امنیتی و ترانزیتی با روسیه و چین را در قفقاز جنوبی افزایش دهد.