پایان 235 روز فرار دیکتاتور

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری تسنیم، ساعت 13:09 روز 23 آذر 1382 خبری فوری و کوتاه بر خروجی خبرگزاری ایرنا قرار گرفت. صدام حسین بعد از گذشت 8 ماه از سقوط بغداد در شهر تکریت دستگیر شد. این خبر را جلال طالبانی رئیس اتحادیه میهنی کردستان عراق -که بعدتر اولین رئیس جمهور عراق بعد از صدام شد- به خبرنگار ایرنا در مرز کرمانشاه گفته بود. او عازم اروپا بود و به‌جای آنکه از بغداد به مقصد برود ترجیح داد به مرز ایران بیاید و از تهران رهسپار این سفر شود.

آژانس خبری فرانسه هم در ساعت 13:37 به نقل از خبرگزاری ایرنا خبر دستگیری صدام را منتشر کرد. خبرگزاری آلمان هم در ساعت 14:14 این خبر را به نقل از خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی بر روی خروجی انگلیسی خود قرار داد. رویترز، الجزیره و سی‌ان‌ان در کنار دیگر خبرگزاری‌های مهم دنیا این خبر را به نقل از رسانه‌های ایرانی پوشش دادند.

این گزارش سپس توسط منابع ارتش آمریکا و تونی بلر نخست‌وزیر وقت انگلستان تأیید شد. کمی بعد پل برمر حاکم موقت آمریکایی عراق در کنفرانسی مطبوعاتی در بغداد خبر دستگیری وی را این‌چنین اعلام کرد: «خانم‌ها و آقایان، او را گرفتیم.» آمریکایی‌ها ادعا کرده بودند که صدام موقع بیرون آمدن از دخمه خود به زبان انگلیسی فریاد زد: «من صدام حسین هستم، رئیس جمهور عراق، می‌خواهم مذاکره کنم.» و یکی از سربازان هم پاسخ داده بود: «پرزیدنت بوش سلام می‌رساند.» روایتی که بعدها توسط وکیل مدافع مصری صدام در دادگاه نقض شد و پل برمر آمریکایی را دروغگو خواند. صدام در زندان به وکیلش گفته بود که در هنگام دستگیری روی تخت خواب بوده است.

هفته‌نامه نیوزویک در گزارش این رویداد می‌نویسد: «کاپیتان «دزموند بیلی» فرمانده نیروهای لشکر چهارم در چندین عملیات مشترک با نیروهای ویژه برای دستگیری صدام شرکت کرده بودند اما بدون نتیجه و دست خالی بازگشته بودند. اما ساعت 8 شب شنبه 13 دسامبر فرق می‌کرد. تمام روز این شایعه پخش شده بود که عملیات فجر سرخ به «هدف با ارزش شماره یک» یعنی صدام حسین نزدیک شده است. نام این عملیات از فیلمی مربوط به دهه 80 گرفته شده که در آن چریک‌های آمریکایی در برابر حمله شوروی مقاومت و مبارزه می‌کنند. بیلی و 22 سرباز تحت فرماندهی‌اش مأموریت داشتند از بیست و چند سرباز نیروی ویژه که به سوی مزرعه‌ای اندکی دورتر از شهر الدوره حرکت می‌کردند پشتیبانی کنند.

کمتر از یک‌ساعت قبل از آن برق همه‌جا قطع شده بود. سربازان نیروی ویژه پیام داده بودند که هدف درست نیست و به‌سرعت به‌سوی درختان نخلی حرکت کردند که در شمال منطقه بود. نیروهای ویژه مزرعه دیگری را پشت سر گذاشتند و از میان نخل‌ها گذشتند و به مزارع گل آفتابگردان رسیدند. سربازان نیروی ویژه بعد از چند دقیقه سردرگمی وارد یک خانه شدند. با بی‌سیم به بیلی خبر داده شد: «یک سوراخ پیدا کردیم» و چند دقیقه بعد گفته شد: «یک نفر در سوراخ است.» در مقابل چشم سربازان دو دست از درون سوراخ بیرون آمد، این نشانه تسلیم بود.»

او در ساعت 8:30 به وقت محلی روز 13 دسامبر در عملیاتی به نام «سپیده‌دم سرخ» و در یک چاله در خانه‌ای در روستای الدور در نزدیکی تکریت دستگیر شد. صدام حسین در روستایی در 15 کیلومتری تکریت -زادگاهش- در سردابی با ریش و موی بلند و چهره‌ای بهم‌ریخته دستگیر شد. دهانش را بلافاصله با دقت گشتند تا سیانور نداشته باشد و خودکشی نکند. همان زمان هم این شایعه مطرح شده بود که فرد بازداشت شده صدام واقعی نیست و بدل اوست. عبدالعزیز حکیم رییس مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق که آن زمان در مادرید بود با قاطعیت گفت: آزمایش دی‌ان‌ای انجام شده و او قطعاً صدام است. صدام جنایت‌کار.

آنچه در محل اختفای صدام بود و فضای آن محل، قطعاً برای مردی که سال‌ها به زندگی در کاخ‌های مجلل عادت کرده بود ناخوشایند بود. چند روز بعد وقتی خبرنگاران به همراه سربازان به مخفیگاه او برده شدند، همه دیدند که از دیوارهای بلند و مجهز برای حفاظت از صدام خبری نیست، فقط یک حصار ساخته شده از شاخه‌های خشک و برگ‌های نخل بود. رشته‌هایی از انجیر و گوشت خشک شده در یکی از اتاق‌ها از چوب رختی آویزان بود. درختان پرتقال و نخل حیاط را پر کرده بودند. این خانه در 360 متری کرانه‌های رود دجله واقع شده بود. صدام پای یکی از این نخل‌ها را برای پنهان شدن انتخاب کرده بود.

این حفره 90 سانت پایین می‌رفت و بعد به حفره‌ای دیگر می‌رسید که دو متر طول و عرض داشت و تنها یک متر عمق. این حفره تقریباً به شکل T بود و به زیر خانه می‌رسید. یک لامپ نئون در یک طرف حفره وجود داشت و یک دستگاه تهویه در طرف دیگر. اتاق صدام و آشپزخانه آن دقیقاً نشان می‌داد که یک فرد فراری در آن بوده است. پوسته‌های تخم‌مرغ شکسته شده، میوه‌های گندیده، چای کیسه‌ای و چند شیشه دارو در اطراف آشپزخانه دیده می‌شد. چند جلد کتاب شعر عربی هم بود. پوستری از کشتی نوح با حیوانات درون آن روی دیوار نصب شده و بالای در ورودی عبارت «بسم الله الرحمن الرحیم» دیده می‌شد.

علا نمیق کشاورز ساده‌ای که هیچ ارتباط خانوادگی با صدام نداشت 235 روز دیکتاتور سابق عراق را در مزرعه‌اش از حدود 150 هزار سربازی که در جستجوی او بودند پنهان کرده بود و هیچ‌چیز حتی جایزه 25 میلیون دلاری هم او را وسوسه نکرده بود؛ این ماجرا یکی از بزرگ‌ترین تعقیب و گریز‌های تاریخ بود.

صدام حسین دیکتاتور بغداد در طول چند دهه حکومت بر عراق (1979-2003) هزاران شیعه و کرد عراقی را کشتار کرد. یکی از معروف‌ترین جنایت‌های او مربوط به بمباران حلبچه شهر کردنشین شمال عراق است که در طول جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در اسفند سال 1366 رخ داد. طی عملیات هفت‌ماهه انفال، از فوریه تا سپتامبر 1988، تنها در استان‌های کرکوک، دیاله، نینوا و صلاح‌الدین، بیش از چهارهزار و200 روستا نابود و بیش از 180 هزار نفر کشته شدند.کشتار شیعیان در جریان انتفاضه جنوب عراق از دیگر جنایات جنگی دیکتاتور بغداد بود. صدام در طول حکومت خود علاوه بر تجاوز به ایران و تحمیل جنگی 8 ساله به ملت ایران، در سال 1369 هم به کویت حمله و این کشور را اشغال کرد و عملیات بین‌المللی «جنگ اول خلیج فارس» شکست خورد و ناچار به ترک این کشور شد.