منازعات چندلایه در ناتو
بر اساس گزارشهای منتشر شده، تردیدهای مقامات آلمانی نسبت به طرح صلح پیشنهادی ایالات متحده برای بحران اوکراین، نمونهای آشکار از این منازعات چندلایه است. این تردیدها، که پس از دیدار صدر اعظم آلمان با همتایان اوکراینی، فرانسوی و بریتانیایی ابراز شدهاند، نشاندهنده وجود دیدگاههای متفاوت در میان اعضای ناتو درخصوص نحوه پایاندادن به این بحران و نقش هر یک از طرفین در آن است.
اروپا بهدنبال نقشآفرینی در مناقشهایست که خود کانون و محل بروز آن است (جنگ اوکراین) و در مقابل، آمریکا در حل و فصل این چالش به منافع خود (و نه اروپا) میاندیشد. صورتبندی این مناقشه به ما کمک میکند تا با ماهیت مناقشات جاری در بطن پیمان آتلانتیک شمالی بیشتر آشنا شویم!
در حالی که ایالات متحده بهدنبال راهکاری است که احتمالاً شامل امتیازدهیهایی از سوی اوکراین به روسیه میشود، برخی از کشورهای اروپایی، بهویژه آلمان و فرانسه، بر لزوم حمایت قاطع از اوکراین و حفظ تمامیت ارضی این کشور تأکید دارند. این اختلاف نظر، که در اظهارات مقامات اروپایی مبنی بر داشتن «کارتهای زیاد در دست» و لزوم «همگرایی میان مواضع مشترک» منعکس شده است، نشان میدهد که اروپا تمایلی به پذیرش طرحی ندارد که منافع آن را در نظر نگیرد.
به موازات این اختلافات، انتقادهای دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، از ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین، نیز مزید بر علت شده و شکافهای موجود در ناتو را عمیقتر کرده است. ترامپ، با متهمکردن زلنسکی به عدم آمادگی برای امضای توافق صلح، تلویحاً نشان داده است که ایالات متحده ممکن است در حمایت از اوکراین تجدید نظر کند، موضوعی که نگرانیهای زیادی را در میان متحدان اروپایی برانگیخته است.
در این میان، تلاشهای دبیرکل ناتو و رؤسای اتحادیه اروپا برای حفظ وحدت و انسجام در این سازمان، قابل توجه است. دیدارهای زلنسکی با مقامات ناتو و اتحادیه اروپا، تلاشی برای جلب حمایت بیشتر از اوکراین و یافتن راهکارهایی برای حل اختلافات موجود است. با این حال، با توجه به عمق و گستردگی این اختلافات، مشخص نیست که این تلاشها تا چه حد موفقیتآمیز خواهند بود. بسیاری از تحلیلگران حوزه روابط بینالملل بر این باورند که چنین مناقشهای فرجام مساعدی به سود موجودیت و حتی کارکرد ناتو نخواهد داشت.
بهطور خلاصه، ناتو در حال حاضر با منازعاتی چندلایه روبرو است که ناشی از تضاد منافع، دیدگاههای متفاوت و فشارهای خارجی است. حل این منازعات و حفظ انسجام در این سازمان، نیازمند گفتوگو، تفاهم و انعطافپذیری از سوی تمامی اعضا است که زمینه آن در برهه کنونی و احتمالا آینده وجود نخواهد داشت.