روایت روز 24 آذر خونین کرمان؛ از خباثت رژیم پهلوی تا پیروزی انقلاب
روز جمعه 24 آذرماه 1357، مصادف با 14 محرم 1399 قمری، کرمان شاهد یکی از مهمترین و تأثیرگذارترین حوادث تاریخ انقلاب اسلامی خود بود. در حالی که فضای کشور در آستانه پیروزی انقلاب ملتهب و امنیتی بود، مردم مؤمن و انقلابی کرمان به دعوت جامعه روحانیت، در مسجد امام خمینی(ره) ـ که پیش از انقلاب به مسجد ملک شناخته میشد ـ گرد هم آمدند تا مراسم هفتمین روز شهادت «حسن توکلی»، نخستین طلبه شهید استان کرمان را برگزار کنند.
این اجتماع، صرفاً یک مراسم بزرگداشت نبود؛ بلکه به صحنهای آشکار از همبستگی، اعتراض و مقاومت مردمی علیه رژیم طاغوت تبدیل شد.
اجتماع عظیم در مسجد امام خمینی(ره)
با وجود شرایط نامساعد جوی و بارش باران، جمعیت انبوهی از اقشار مختلف مردم کرمان در ساعات بعدازظهر آن روز در مسجد امام خمینی(ره) حضور یافتند. سخنرانان مراسم، از جمله حجتالاسلام «محمدجواد حجتی کرمانی»، در سخنان خود بر مطالبات مردمی، ظلمستیزی و ضرورت ادامه مبارزه علیه رژیم پهلوی تأکید کردند.
در همین حال، نیروهای انتظامی رژیم شاه با استقرار در اطراف مسجد و کلانتریهای نزدیک، فضای امنیتی شدیدی ایجاد کرده و بهطور مستمر از طریق بلندگو به مردم هشدار میدادند که از تجمع و هرگونه راهپیمایی خودداری کنند.
دعوت به آرامش و تصمیم مردم برای راهپیمایی
شدت حضور نیروهای امنیتی و احتمال درگیری باعث شد برخی از سخنرانان، از جمله حجتالاسلام حجتی کرمانی، مردم را به آرامش و پرهیز از خروج به خیابان دعوت کنند؛ اما خشم انقلابی و اراده مردم برای اعتراض، مانع از توقف حرکت آنان شد. در نهایت، گروهی از جمعیت حاضر در مسجد، پس از پایان مراسم، به قصد راهپیمایی و وارد خیابان ششم بهمن (امام خمینی کنونی) شدند.
چهارراه امام؛ آغاز رویارویی خونین
راهپیمایان در مسیر حرکت خود، در محدوده چهارراه طالقانی تا چهارراه امام خمینی(ره) با مأموران رژیم مواجه شدند؛ مأمورانی که مسیر را مسدود کرده بودند و با تجهیزات ضد شورش در برابر مردم صفآرایی کرده بودند.
در این میان، برخی از جوانان انقلابی در صف نخست تظاهرکنندگان، با باز کردن دکمههای پیراهن خود، آمادگیشان را برای شهادت اعلام کردند؛ اقدامی که لحظاتی موجب عقبنشینی محدود نیروهای رژیم شد. اما این وضعیت دیری نپایید؛ بهطور ناگهانی، مأموران انتظامی مستقر در حوالی مسجد و چهارراه، بدون هشدار مؤثر، به سوی جمعیت انقلابی آتش گشودند. شلیک گلوله، استفاده از گاز اشکآور و ضربوشتم مردم، خیابانهای اطراف مسجد امام خمینی(ره) را به صحنهای خونین تبدیل کرد.
روایتی از حادثه خونبار 24 آذر سال 57 کرمان/ ناگفتههایی از یورش وحشیانه رژیم پهلوی به مردم + فیلم
در سالروز این حادثه خونین آیتالله احمد شیخبهایی، نماینده مردم استان کرمان در مجلس خبرگان رهبری با گرامیداشت یاد و خاطره شهدای این روز، از خاطرات تلخ آن روز و تاثیرات آن بر روند انقلاب اسلامی یاد کرد. وی ضمن تحلیل وقایع آن روز، به جنایات رژیم شاه و حامیان خارجی آن اشاره کرد و بر اهمیت حفظ انسجام داخلی برای دستیابی به پیروزیهای بیشتر در آینده تأکید نمود.
آیتالله شیخبهایی، ضمن تشریح وقایع آن روز تاریخی و تاثیرات آن بر روند انقلاب اسلامی، این حادثه را نهتنها نماد مقاومت مردم کرمان در برابر رژیم شاهنشاهی دانست و به تحلیل سیاستهای رژیم طاغوت و واکنشهای آن در برابر اعتراضات مردمی پرداخت.
نماینده مردم استان کرمان در مجلس خبرگان رهبری گفت: حماسه خونین 24 آذر 1357، موجب شور و هیجان دوبارهای در مردم کرمان و سراسر کشور شد که نهایتاً به پیروزی انقلاب اسلامی منجر شد.
وی با شاره به خاطرات آن روز تاریخی و آنچه که در آن روزها بر مردم کرمان گذشت، گفت: آن زمان من خودم در حد یک محصل دبیرستان بودم و در برنامههای انقلابی شرکت میکردم. روز 24 آذر هم قرار بود که مراسمی در مسجد امام خمینی (ره) کرمان برگزار شود و پس از آن راهپیمایی به سمت مسجد جامع داشته باشیم. این نوع برنامهها در آن زمان بهطور معمول میان دو مسجد برگزار میشد؛ ابتدا تجمع در یک مسجد، سپس راهپیمایی و در پایان مراسم در مسجد دیگر.
شیخبهایی ادامه داد: مراسم در مسجد امام خمینی (ره) با سخنرانیهایی از جمله سخنرانیهای روحانیون و علما برگزار شد و پس از پایان سخنرانیها، مردم به آرامی از مسجد بیرون آمدند و به سمت مسجد جامع حرکت کردند. در حالی که فضای راهپیمایی کاملاً آرام بود، وقتی جمعیت به نزدیکی خیابان میرزا رضا کرمانی رسید، ناگهان تیراندازی آغاز شد.
وی خاطرنشان کرد: من از عقب جمعیت و با دوچرخه در حال حرکت بودم که صدای تیراندازی به گوشم رسید؛ با شنیدن آن، احساس کردم که این صدا برایم آشناست. شب قبل، در تلویزیون فیلمی از دانشگاه تهران نشان داده شده بود که در آنجا نیز تیراندازی به سوی مردم صورت گرفته بود و این صدا در ذهنم ثبت شده بود.
شیخبهایی در ادامه گفت: وقتی صدای تیراندازی را شنیدم، از کوچهها به سمت محل حادثه رفتم و مشاهده کردم که یکی از مجروحان که تیر به پایش خورده بود، به سختی توسط مردم به داخل کوچه منتقل میشود. خون از پای او مانند شیر آب جاری بود و این صحنههای وحشتناک و خونین در ذهنم حک شده است.
وی اضافه کرد: پس از تیراندازی، گاز اشکآور و فضای رعب و وحشت در سطح شهر پخش شد. فردای آن روز، مراسم تشییع جنازه شهدای این حادثه برگزار شد. شهیدان فرامرز دادبین و سید حسین حسینی از جمله نخستین شهدای آن روز بودند و مردم با سر دادن شعارهایی همچون «یا حسین شهید، کشته ما را ببین، نوجوانان ما حسینی و دادبین» و «مرگ بر شاه» در تشییع جنازه شرکت کردند.
نماینده مردم استان کرمان در مجلس خبرگان رهبری در تحلیل خود از این واقعه افزود: این حادثه نهتنها نشاندهنده خباثت رژیم شاه بود، بلکه گواهی بر بیرحمی و سیاستهای سرکوبگرانه این رژیم بود.
وی ادامه داد: این جنایت نشان داد که رژیم شاه و حامیان خارجی آن، یعنی قدرتهای استکباری مانند آمریکا، هیچ گونه ترسی از به خاک و خون کشیدن مردم نداشتند. همانطور که امروز نیز شاهد جنایات مشابهی در منطقه هستیم که همچنان تحت نظارت همان قدرتها و رژیمهای وابسته به آنهاست.
پیروزی انقلاب اسلامی و درسهای حادثه 24 آذر
شیخبهایی با اشاره به پیروزی انقلاب اسلامی در نتیجه این خونریزیها و فداکاریها، تأکید کرد: حادثه 24 آذر کرمان نقطه عطفی در مسیر پیروزی انقلاب اسلامی بود. این روز، همچون دیگر روزهای مبارزات مردمی، نشاندهنده اراده و عزم راسخ مردم برای براندازی رژیم پهلوی بود.
وی با بیان اینکه امام خمینی (ره) در تشخیص دشمن دقیق بودند و رژیم شاهنشاهی و حامیان آن بهطور کامل در برابر اراده مردم ما شکست خوردند، گفت: ما امروز در حالی در اوج افتخار و عزت قرار داریم که قدرت داخلی و دفاعیمان بهطور چشمگیری افزایش یافته است. امروز ما با قوت و توان بیشتر، دشمنانمان را شکست دادهایم و آنها دیگر جرات حمله به ایران را ندارند.
شیخبهایی در پایان سخنان خود، با اشاره به وضعیت کنونی کشور، بر لزوم اتحاد و انسجام درونی تأکید کرد و گفت: امیدواریم که با تقویت توان داخلیمان، حل مشکلات اقتصادی و اجتماعی، و با حفظ وحدت و همبستگی، همچنان به قلههای پیروزی و افتخار دست یابیم.
پیامدهای حادثه؛ فصلی تازه در مبارزه
حادثه خونبار 24 آذر 1357، نهتنها موجب عقبنشینی مردم کرمان نشد، بلکه به فصلی جدید از مبارزه انقلابی در این شهر انجامید. این واقعه، چهره واقعی رژیم پهلوی را بیش از پیش برای افکار عمومی آشکار کرد و بر عزم مردم برای ادامه مسیر انقلاب افزود.
هر چند در جریان این سرکوب خشن، چهار تن از مردم انقلابی کرمان شهید فرامرز دادبین، شهید غلامحسین مهدوی، شهید سید حسین حسینی و شهید حمید نامجوباغینی به شهادت رسیدند و شماری از مردم نیز زخمی شدند اما به گواه تاریخ این روز یکی از نقاط عطف مبارزات مردمی در کرمان محسوب میشود؛ روزی که خون شهدا، مسیر پیروزی انقلاب را هموارتر کرد.
امروز، 24 آذر، یادآور ایستادگی مردمی است که با دستان خالی، اما با ایمانی راسخ، در برابر گلوله ایستادند. حادثه مسجد امام خمینی(ره) کرمان، بهعنوان یکی از حوادث شاخص تاریخ انقلاب اسلامی در این خطه ثبت شده و نام شهدای آن، برای همیشه در حافظه تاریخی مردم کرمان و ایران ماندگار است.
این روز، نه فقط یادآور یک حادثه خونبار، بلکه نماد وحدت، شجاعت و فداکاری مردمی است که برای تحقق استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی، جان خود را تقدیم کردند.