هشدار درباره افزایش نگرانکننده اماس در ایران؛ پیشگیری از مدرسه آغاز میشود
وی با اشاره به ماهیت این بیماری افزود: ام اس یکی از شایعترین علل ناتوانی در افراد جوان است و معمولاً در دورهای بروز میکند که فرد در حال برنامهریزی برای آینده، تحصیل، ورود به بازار کار و تشکیل خانواده است. ابتلا در این مقطع حساس میتواند باعث بروز محدودیتهای جسمی، روانی و اجتماعی شود و نهتنها فرد، بلکه خانواده و جامعه را نیز درگیر پیامدهای بلندمدت کند.
این متخصص مغز و عصاب با بیان اینکه اماس یک بیماری مزمن و پرهزینه است، اظهار کرد: بر اساس برآوردهای جهانی، هزینه سالانه هر بیمار مبتلا به اماس حدود 88 هزار دلار است. این هزینهها شامل درمان دارویی، مراقبتهای پزشکی، توانبخشی، کاهش توان کاری و فشارهای روانی و اجتماعی میشود. اگرچه در ایران بخش مهمی از هزینههای درمانی توسط نظام سلامت پوشش داده میشود، اما بدون تقویت پیشگیری، فشار اقتصادی این بیماری همچنان رو به افزایش خواهد بود.
غیاثیان با اشاره به روند رو به رشد شیوع اماس در ایران گفت: با وجود آنکه ایران در منطقهای آفتابی و گرمسیر قرار دارد، آمار ابتلا به اماس در سالهای اخیر به سطح کشورهایی نزدیک شده است که در عرضهای جغرافیایی بالا و مناطق کمنور قرار دارند. این مسئله نشان میدهد که تغییر سبک زندگی، کاهش تحرک و فاصله گرفتن از طبیعت، نقش پررنگی در افزایش خطر ابتلا دارند.
وی کمبود تماس با نور مستقیم خورشید را یکی از عوامل کلیدی در بروز اماس دانست و تصریح کرد: ویتامین D حاصل از نور مستقیم آفتاب نقش مهمی در تنظیم سیستم ایمنی بدن دارد. مطالعات متعدد نشان دادهاند که کمبود این ویتامین با افزایش خطر ابتلا به بیماریهای خودایمنی از جمله اماس و حتی برخی اختلالات شناختی مانند آلزایمر مرتبط است. مصرف مکملهای خوراکی بهتنهایی نمیتواند جایگزین کامل نور خورشید شود و کودکان و نوجوانان باید بهصورت ایمن و منظم در معرض نور طبیعی قرار بگیرند.
این فلوشیپ بیماری ام اس با تأکید بر نقش مدارس در پیشگیری اولیه اظهار کرد: مدارس یکی از مهمترین بسترهای شکلگیری سبک زندگی سالم هستند. فراهم کردن امکان حضور دانشآموزان در فضای باز، تقویت زنگ ورزش، کاهش زمان نشستن طولانیمدت در کلاسها و تشویق به فعالیت بدنی، میتواند به شکل مؤثری خطر ابتلا به بسیاری از بیماریهای مزمن از جمله اماس را کاهش دهد.
غیاثیان در ادامه به نقش تغذیه اشاره کرد و گفت: مصرف بالای غذاهای فرآوریشده، فستفودها و مواد غذایی کمارزش، بهویژه در سنین مدرسه، یکی از چالشهای جدی سلامت جامعه است. شواهد علمی نشان میدهد که این نوع تغذیه میتواند زمینهساز التهاب مزمن و افزایش خطر بیماریهای خودایمنی شود. مدارس و خانوادهها باید در تأمین غذای سالم برای کودکان و نوجوانان مسئولانهتر عمل کنند.
وی با هشدار درباره پیامدهای مصرف سیگار و دود دست دوم افزود: تماس مستقیم یا غیرمستقیم با دود سیگار خطر ابتلا به اماس را افزایش میدهد. سیگار کشیدن والدین نهتنها سلامت جسمی کودکان را تهدید میکند، بلکه الگویی منفی برای فرزندان ایجاد میکند و احتمال گرایش آنان به مصرف سیگار در آینده را افزایش میدهد.
این متخصص مغز و عصاب با اشاره به اهمیت حمایت روانی و آموزشی از دانشآموزان مبتلا به اماس اظهار کرد: این دانشآموزان باید بهصورت محرمانه شناسایی و حمایت شوند. خستگی زودرس، کاهش تمرکز و نیاز به استراحت بیشتر از ویژگیهای شایع بیماری است و اگر این موارد بهدرستی درک نشود، میتواند منجر به افت تحصیلی، اضطراب، افسردگی و انزوای اجتماعی شود.
غیاثیان استرس مزمن را از عوامل تشدیدکننده بیماری دانست و گفت: فشارهای تحصیلی شدید، رقابتهای ناسالم آموزشی و انتظارات بیش از حد از دانشآموزان میتواند نقش مهمی در بروز یا تشدید بیماریهای مزمن داشته باشد. محیط آموزشی باید بهگونهای طراحی شود که سلامت روان دانشآموزان در کنار پیشرفت تحصیلی مورد توجه قرار گیرد.
وی با رد باورهای نادرست درباره اماس تأکید کرد: احتمال انتقال ژنتیکی این بیماری پایین است و بیماران مبتلا میتوانند ازدواج کرده و صاحب فرزند شوند. تشخیص زودهنگام و آغاز درمان مناسب، نقش تعیینکنندهای در کاهش ناتوانیهای آینده و حفظ کیفیت زندگی بیماران دارد.
این فلوشیپ بیماری ام اس در بخش دیگری از سخنان خود به توانمندیهای نظام سلامت کشور اشاره کرد و گفت: ایران جزو معدود کشورهایی است که داروهای اماس را تولید میکند و داروهای داخلی از نظر اثربخشی تفاوت معناداری با نمونههای خارجی ندارند. این توانمندی باعث شده است که بسیاری از بیماران بتوانند درمان خود را با هزینه کمتر و دسترسی مناسبتر ادامه دهند.
غیاثیان در پایان عنوان کرد: اگرچه درمان اماس در ایران در سطح قابل قبولی قرار دارد، اما راهکار پایدار و مؤثر، حرکت جدی به سمت پیشگیری است. افزایش آگاهی معلمان، مدیران مدارس، خانوادهها و خود دانشآموزان میتواند نقش مهمی در کاهش شیوع این بیماری ایفا کند، زیرا سلامت نهتنها یک نعمت فردی، بلکه سرمایهای ملی و اجتماعی است.
تربیت بدنی و سلامت دانشآموزان باید در رأس امور مدارس باشد
در ادامه این همایش معاون تربیت بدنی و سلامت آموزش و پرورش استان همدان، با تأکید بر اهمیت سلامت و تربیت بدنی در مدارس گفت که آموزش مؤثر تنها زمانی ارزشمند است که دانشآموزان سالم باشند و سبک زندگی و تحرک بدنی آنها مورد توجه جدی قرار گیرد.
شهرام بخشی با اشاره به سه وظیفه اصلی حکومتها بیان کرد: هر دولت در برابر مردم سه مسئولیت اصلی دارد: آموزش، سلامت و امنیت. اگر بخواهیم مشکلات را حل کنیم یا جلوی آسیبها را بگیریم، باید ریشهای عمل کنیم و مدرسه به عنوان آخرین مرحله عملیاتی مسئولیت اصلی را بر عهده دارد.
وی به اهمیت فعالیت بدنی اشاره کرد و گفت: اگر به سیستم آفرینش نگاه کنیم، همه موجودات و اجرام آسمانی در حرکت هستند. بوعلی سینا نیز میگوید: بدنی که حرکت دارد، نیاز به طبیب ندارد. بنابراین ورزش و تربیت بدنی باید در مدارس جدی گرفته شود.
معاون تربیت بدنی و سلامت آموزش و پرورش همدان با اشاره به سبک زندگی مدرن و محدودیتهای آپارتماننشینی اظهار کرد: برای کاهش آسیبها تنها راه آموزش است و این آموزش باید در مدارس اتفاق بیفتد. مدارس مسئول تربیت نیروی انسانی سالم، متعهد و اخلاقمدار هستند.
بخشی بر تربیت اخلاقی و اجتماعی دانشآموزان تأکید کرد و افزود: مشکلات جهان امروز، ریشه در ضعف آموزش اخلاق و پرورش در مدارس دارد. احترام به همنوع، نوعدوستی و جلوگیری از خشونت باید از مدرسه آغاز شود.
وی بیان کرد: با وجود تلاشهای مدیران، معلمان تربیت بدنی و مراقبین سلامت، سلامت دانشآموزان باید همیشه در اولویت باشد. آموزش و پرورش مؤثر تنها زمانی ارزشمند است که دانشآموزان سالم باشند و استرسهای شدید تحصیلی کنترل شوند.